در دنیای طراحی تجربه کاربری؛ روش‌های مختلفی برای تحقیق کاربر وجود دارد که از این روش‌ها برای شناسایی چالش‌ها و فرصت‌ها برای بهبود تجربه کاربر استفاده می‌شود. برخی از این روش ها عبارتند از :

مصاحبه‌های‌ کاربر (user interviews)،
پرسشنامه ها(surveys)،
گروه‌های تمرکز (focus groups)،
مرتب سازی کارت (card sorting)،
تست کاربردپذیری (usability testing)،
تست درخت (tree testing)

ما در مقاله‌هایی از سکان آکادمی برخی از این روش‌ها؛ (مانند پرسشنامه‌ی کاربر ، تست درخت و تست کاربردپذیری) را مورد بررسی قرار دادیم و اکنون در این مقاله می‌خواهیم به روش مرتب سازی کارت یا همان کارت سورتینگ بپردازیم.

مرتب‌سازی کارت (Card Sorting) چیست؟

مرتب سازی کارت یک ابزار تحقیقاتی است که برای ارزیابی یا تعیین روش گروه‌بندی، برچسب‌گذاری و سازمان‌دهی اطلاعات در یک سایت استفاده می‌شود و به کاربران اجازه می‌دهد موضوعات محتوا را در دسته‌هایی که برایشان منطقی است، مرتب کنند.

مرتب‌سازی کارت با استفاده از کارت‌ها انجام می‌شود

مرتب سازی کارت به شما کمک می‌کند تا بفهمید کاربران از سایت شما چه انتظاری دارند، تا بتوانید محصولی را ارائه دهید که نیازهای آنها را برآورده کند. ایجاد ساختار در محتوا با استفاده از اطلاعات به‌دست‌آمده از مرتب‌سازی کارت، با ارائه‌ی اطلاعات به‌گونه‌ای که به راحتی در دسترس و قابل یافت باشد، تعامل بین کاربر و سیستم را روان‌تر می‌کند.

همانطور که از نامش پیداست، مرتب‌سازی کارت با استفاده از کارت‌ها انجام می‌شود. ابتدا، مجموعه‌ای از موضوعات را بر اساس محتوایی که می‌خواهید در وبسایت یا اپلیکیشن خود بگنجانید، انتخاب می‌کنید. موضوع متفاوتی را روی هر کارت می‌نویسید، کارت‌ها را به صورت تصادفی با هم ترکیب می‌کنید و سپس آنها را به کاربر تحویل می‌دهید تا به صورت انبوه دسته‌بندی شوند.

هدف از مرتب‌سازی کارت این است که کاربران اطلاعات را به گونه‌ای گروه‌بندی کنند که برای آنها منطقی باشد. این به شما کمک می‌کند تا مدل‌های ذهنی کاربران خود را درک کنید. اینگونه، بهترین راه برای سازماندهی محتوای سایت خود را تعیین می‌کنید.

مدل ذهنی (Mind Model) چیست؟

یک مدل ذهنی، پایه بر آن چیزی است که کاربر در مورد یک سیستم معین باور دارد. به عبارت دیگر، آنها انتظار دارند یک سیستم خاص چگونه کار کند. وقتی نوبت به وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها می‌رسد، مدل ذهنی کاربر بر نحوه‌ی پیمایش و تعامل آنها با رابط محصول تأثیر می‌گذارد. بنابراین، به عنوان یک طراح، مهم است محصولاتی را طراحی کنید که با انتظارات کاربران مطابقت داشته باشند. مرتب‌سازی کارت، یک راه عالی برای یادگیری نحوه‌ی انتظار کاربران شما برای دسته‌بندی و ساختاربندی اطلاعات در محصول شما است.

با در نظر گرفتن این موضوع، بیایید با جزئیات بیشتری بررسی کنیم که چرا از مرتب‌سازی کارت در طراحی UX استفاده می‌کنیم.

چرا از مرتب سازی کارت استفاده می‌کنیم؟

هنگام برنامه‌ریزی برای طراحی یک وب‌سایت، مرتب‌سازی کارت می‌تواند بینشی در مورد نحوه‌ی گروه‌بندی موارد و نحوه‌ی شناسایی و چیدمان ناوبری محصول به شما بدهد. این آزمایش می‌تواند به سوالاتی مانند موارد زیر پاسخ دهد:

چه چیزی باید در صفحه‌ی اصلی باشد؟
چه بخش‌هایی باید ایجاد شوند و شامل چه مواردی هستند؟
بهترین راه برای ارائه‌ی اطلاعات به کاربر، به منظور یافتن آنها و تکمیل یک کار چیست؟

مرتب‌سازی کارت برای ارزیابی معماری اطلاعات (IA) یک سایت استفاده می‌شود. IA یا Information Architecture، به چند جنبه‌ی مختلف از تجربه‌ی کاربر در هنگام تعامل با یک محصول می‌پردازد. اینکه شرکت‌کنندگان چگونه اطلاعات را جستجو می‌کنند و سپس آن‌ها را مرور می‌کنند؟ به عنوان طراح، چگونه می‌توانید اطلاعات را به شیوه‌ای موثر نشان دهید که به کاربران امکان دهد به راحتی به اطلاعات دسترسی داشته باشند؟ اطلاعات به‌دست‌آمده از مرتب‌سازی کارت به طراح کمک می‌کند تا سایتی بسازد که شهودی و برای پیمایش آسان باشد.

انواع مرتب سازی کارت

انواع مختلفی از مرتب‌سازی کارت وجود دارند و هر کدام در شرایط خاصی برای درک کاربر استفاده می‌شوند.

مرتب سازی کارت باز (Open Card Sorting): شرکت‌کنندگانِ آزمون، باید برچسب‌های دسته‌بندی‌ها را خودشان ساخته و مرتب کنند. این مرتب‌سازی بر اساس سیستمی که در ذهن‌شان از پیش برای آزمایش تعیین کرده‌اند، صورت می‌گیرد. از این نوع مرتب سازی، برای یادگیری نحوه‌ی گروه‌بندی کاربران و نحوه‌ی برچسب‌گذاری آن گروه‌ها استفاده می‌شود.
مرتب سازی کارت بسته (Closed Card Sorting): کارت‌ها و برچسب‌ها از پیش توسط طراحان به شرکت‌کنندگان ارائه می‌شوند. در این حالت، از شرکت‌کنندگان انتظار داریم که کارت‌ها را با دسته‌های از پیش تعیین شده، مطابقت دهند. از این حالت زمانی استفاده کنید که می‌خواهید بدانید کاربران چگونه موضوعات را در یک مجموعه‌ی از پیش تعریف شده از دسته‌ها مرتب می‌کنند.
مرتب سازی کارت گروهی (Group card sorting): چند شرکت‌کننده در یک مرتب‌سازی کارت بسته یا باز با هم کار می‌کنند. ضبط کردن این جلسات، مورد رایجی است زیرا شرکت‌کنندگان تمایل دارند بسیاری از بینش‌هایشان را به طور همزمان آشکار کنند. در صورت امکان، پس از اینکه هر شرکت‌کننده‌ای یک جلسه‌ی فردی مرتب‌سازی کارت داشت، از این نوع مرتب‌سازی کارت استفاده کنید.
مرتب سازی کارت از راه دور (Remote card sorting): شرکت‌کنندگان، کارت‌ها را به‌طور مستقل در رایانه‌های خود مرتب می‌کنند. شما می‌توانید مرتب‌سازی کارت باز یا بسته را از راه دور انجام دهید. ابزارهای آنلاین زیادی وجود دارند که به صورت خاص به جلسات مرتب‌سازی کارت از راه دور می‌پردازند. استفاده از یک نرم‌افزار اختصاصی می‌تواند سودمند باشد، زیرا داده‌ها را برای شما تجزیه و تحلیل می‌کند.

برای انجام مرتب سازی کارت به چه ابزارهایی نیاز دارید؟

هنگام انجام مرتب سازی کارت (کارت سورتینگ)، چند گزینه وجود دارد. شما می‌توانید کارت‌های فیزیکی خود را به سادگی با استفاده از کاغذ یا مقوا ایجاد کنید. همچنین می‌توانید از یک ابزار مرتب‌سازی کارت آنلاین هم استفاده کنید یا حتی یک جلسه‌ی از راه دور انجام دهید.

صرف نظر از نحوه‌ی انجام مرتب سازی، باید مدتی را برای آماده‌سازی در نظر بگیرید. حتماً مقدار لازم خودکار/مداد، کاغذ یا کارت مورد نیاز برای انجام جلسات را تهیه کنید. مطالب باید مستقیماً با تعداد موضوعاتی که لازم است مرتب شوند و تعداد شرکت‌کنندگان، مطابقت داشته باشند. به خاطر داشته باشید: اگر مرتب‌سازی کارت بسته را انجام می‌دهید، باید یک زمانی را به ایجاد کارت‌هایی برای دسته‌های از پیش تعریف‌شده اختصاص دهید.

اگر از یک نرم‌افزار مرتب‌سازی کارت آنلاین استفاده می‌کنید، چند نرم‌افزار مختلف را بررسی کنید. هر کدام از آنها منحصربه‌فرد می‌باشد و ممکن است ویژگی‌های خاصی را ارائه دهد که نرم‌افزارهای دیگر، فاقد آن باشند. چند ابزار آنلاین که می‌توانید بررسی کنید عبارتند از: UserZoom، Optimal Workshop و UsabilityHub.

نحوه‌ی انجام مرتب سازی کارت به صورت مرحله به مرحله

اکنون که می‌دانیم مرتب سازی کارت چیست و چرا اینقدر مفید است، بیایید نگاهی به نحوه‌ی برگزاری جلسات مرتب سازی کارت بی‌اندازیم.

جلسه‌ی مرتب سازی کارت

با نوشتن هر مورد روی یک کاغذ یادداشت، استیکی‌نوت‌ها یا کارت‌های دست‌سازِ خود، شروع کنید. استفاده از تصاویر برای جایگزینی یا همراهی با متن، برای نمایش مواردی که در نظر دارید، یک جایگزین موثر است. از شرکت‌کنندگان بخواهید که کارت‌ها را در گروه‌هایی بچینند که برایشان منطقی است. اگر مرتب‌سازی کارت بسته انجام می‌شود، دسته‌هایی را به آن‌ها بدهید که آیتم‌ها باید بر اساس آنها سازماندهی شوند.

اطمینان حاصل کنید که به هیچ وجه در کار دخالت نکنید، اما کاربر را از نزدیک مشاهده کنید و گهگاه در مورد دلیل آنها جویا شوید. درخواست از شرکت‌کننده برای بیان شفاهی افکار خود راهی عالی برای ورود به ذهن کاربر است. آنها ممکن است به شما بگویند که چرا به نظر آنها موارد مختلف باید با هم گروه‌بندی شوند یا چرا یک دسته باید به روش خاصی برچسب‌گذاری شود.

بسته به نوع مرتب‌سازی‌ای که انتخاب می‌کنید، ممکن است تغییرات جزئی وجود داشته باشد. برای مثال، اگر در حال انجام یک جلسه از راه دور یا مبتنی بر رایانه هستید، ممکن است لازم باشد از مراحلی که ابزار آنلاین برای شما ترتیب دیده است، پیروی کنید.

در نهایت، شباهت‌ها و تفاوت‌های بین مرتب‌سازی کارت هر فرد را تجزیه و تحلیل کنید. در صورت امکان، کل جلسه را ضبط کنید یا از نتایج هر شرکت‌کننده عکس بگیرید. آیا اکثر گروه‌بندی‌ها یکسان هستند یا دسته‌بندی کارت هر کاربر متفاوت است؟ آیا دسته‌بندی‌های مشابه اما موضوعات مختلف در هر کدام وجود دارد؟ چرا ممکن است بین دو آزمون، مورد مشابهی وجود داشته باشد و چرا ممکن است تفاوت داشته باشند؟ این‌ها همه سؤالاتی هستند که باید هنگام تجزیه و تحلیل داده‌های به دست آمده پرسیده شوند.

💎 کدام برای تحقیقات کاربر بهتر است: تست درخت یا مرتب سازی کارت

نکات و بهترین روش‌های مرتب سازی کارت

اگر در دنیای مرتب‌سازی کارت‌ تازه‌کار هستید، در اینجا چند نکته و روش‌های مفیدی وجود دارند که بهتر است هنگام برگزاری جلسات مرتب‌سازی کارت به خاطر داشته باشید:

یک جلسه‌ی آزمایشی برگزار کنید

قبل از اینکه اولین مرتب‌سازی کارت‌تان را انجام دهید، یک مرتب‌سازی کارت آزمایشی را با یک دوست یا همکار امتحان کنید تا هرگونه اشتباه تایپی، خطا یا سوء تفاهمی که ممکن است رخ دهد را مشخص کنید. این مرحله مهم است زیرا از دست دادن این خطاها ممکن است منجر به حذف داده‌های واقعی کاربر شود.

تعداد کارت‌ها را محدود کنید. انتظار نداشته باشید که شرکت‌کننده تمام محتوای شما را مرتب کند، بلکه به او اجازه دهید به طور طبیعی متوقف شود. توجه داشته باشید که شرکت‌کننده ممکن است بار شناختی (Cognitive Overload) شدیدی را تجربه کند. توصیه می‌شود حداکثر 40 تا 65 موضوع (کارت) داشته باشید، به خصوص برای جلسات مرتب‌سازی کارت باز.

کارت‌هایتان را شماره‌گذاری کنید

برای تجزیه و تحلیل بهتر هر کارت بعد از جلسه، شماره‌گذاری را در نظر بگیرید. با این کار، استفاده از جدول یا Spreadsheet برای فهرست کردن موضوعات شما به راحتی قابل درک است.

برچسب‌های موضوعی را مختصر نگه دارید

خود موضوعات باید کوتاه و دقیق باشند. این تضمین می‌کند که کارت‌ها به راحتی خوانده بشوند، بدون اینکه محتوا به خطر بی‌افتد.

کارت‌ها را به صورت تصادفی ارائه دهید

حتماً جلسه را با محتوایی به صورت تصادفی شروع کنید تا فرصتی برای مرتب‌سازی موضوعات بدون پیش‌زمینه و سوگیری فراهم شود.

تخمین زمانی ارائه دهید

برای کمک به شرکت‌کنندگان در درک بهتر زمان و تلاش مورد نیاز برای تکمیل مرتب‌سازی کارت، زمان تخمینی را برای تکمیل کار به آنها اعلام کنید. برای مثال بگویید: این جلسه تقریبا به 20 دقیقه زمان نیاز دارد.

ترکیبی از مرتب‌سازی کارت باز و بسته برگزار کنید

یک آزمون دو بخشی با مرتب‌سازی باز به عنوان قسمت اول و مرتب‌سازی بسته به عنوان قسمت دوم در نظر بگیرید. بخش اول به شما این امکان را می‌دهد که یاد بگیرید کاربران به طور طبیعی چه چیزهایی را کنار هم می‌گذارند، در حالی که قسمت دوم به شما امکان می‌دهد تا برچسب‌های خود را آزمایش کنید و ببینید که آیا آنها برای شرکت‌کنندگان قابل درک هستند یا خیر.

کلام آخر

درک رفتار کاربر از طریق تحقیق و آزمایش، اولین قدم در ایجاد سایتی است که محتوا را به طور کارآمد ارائه می‌دهد و استفاده از آن لذت‌بخش است. گاهی تنها یک بار آزمایش کافی نیست. از آزمایش مجدد اطلاعاتِ جلسه‌ی اول و برگزاری جلسه‌ی مرتب‌سازی کارت دیگری برای تفسیر بیشتر داده‌ها نترسید. هنگامی که متوجه شدید کاربران چگونه محتوا را در وب درک می‌کنند، می‌توانید یک محصول کامل که به راحتی قابل استفاده است، طراحی و توسعه دهید.

راهنمای جامعی برای مرتب سازی کارت