تعریف ساده از سامانه شاپرک
تا به حال زیاد پیش آمده است که برای انجام برخی از کارهای بانکی و تراکنشهای مالی از دستگاههای پوز استفاده کنید. این دستگاه برای هر تراکنش مالی که انجام میدهید یک قبض صادر میکند که روی این برگه عکس و لوگوی شبکه شاپرک درج شده است. به عبارت دیگر تفاوتی نمیکند شما از خدمات کدام بانک و چه دستگاه پوز یا کارتخوانی استفاده میکنید، ردپای شبکه بانکی شاپرک را میتوان در بیشتر تراکنشهای بانکی مشاهده کرد. با این توصیف این سوال پیش میآید که سامانه شاپرک به چه معناست و چه خدماتی را ارائه میدهد؟
به شبکه الکترونیکی پرداخت کارتی، سامانهی شاپرک میگویند. این سامانه به عنوان واسط میان بانک مرکزی، شبکههای بانکی و شرکتهای ارائه دهندهی خدمات پرداخت در نظر گرفته میشود که با هدف مدیریت دستگاههای پایانه فروش (pos) و رقابت بانکها در ارائهی خدمات مالی مربوط به دستگاههای پوز و روشهای پرداخت شکل گرفته است.
برای اینکه بتوانیم تعریف کاملی از سامانه شاپرک ارائه بدهیم باید با وظایف این سامانه و خدماتی که ارائه میدهد آشنا باشید.
با مهم ترین وظایف شبکه بانکی شاپرک آشنا شوید
امکان خرید الکترونیک در شبکه پرداخت کشور از سال ۱۳۸۳ برای عموم به وجود آمد. از آنجا که این خدمت با استقبال مردم روبهرو شد، بسیاری از بانکها به روشهای مختلف سعی کردند دستگاه کارتخوان یا همان پوز خود را در پیشخوان مغازهها و فروشگاهها قرار بدهند. بعد از گذشت زمانی کوتاه، از مغازهی کوچک گرفته تا فروشگاههای زنجیرهای بزرگ، برای انجام تراکنشهای مالی مربوط به فروش چندین دستگاه کارتخوان در مغازه وجود داشت. برای سامان دادن به پرداختهای الکترونیک و امور مربوط به آنها سامانه شاپرک با هدف نظارت دقیق، مستمر و هوشمند بر نظام پرداخت کشور در تبادلهای الکترونیکی پول تاسیس شد.
- بنابراین در قدم اول وظیفهی شبکه بانکی شاپرک، نظم بخشیدن به دستگاههای پایانهی فروش یا همان دستگاههای کارتخوان و کنترل رقابت بانکهای مختلف در ارائهی خدمات مربوط به این دستگاهها بود.
- صدور مجوز برای شرکتهای ارائه کننده خدمات پرداخت : برای کنترل خدمات پرداخت الکترونیک و افزایش امنیت در تراکنشهای مالی، شاپرک موظف به بررسی اعتبار شرکتهای ارائه کننده خدمات پرداخت (psp) و درنتیجه صدور مجوز برای فعالیت آنها در این زمینه شد. بنابراین شرکتهای psp مانند به پرداخت که مجوز شاپرک را دریافت میکنند باید قوانین ابلاغ شده توسط بانک مرکزی را رعایت کنند؛ در غیر اینصورت چون تحت بازرسی شاپرک هستند ممکن است مجوز فعالیت آنها توسط شاپرک لغو شود.
- انتشار گزارشهای اقتصادی شاپرک: شبکه الکترونیکی پرداخت کارت از سال ۱۳۹۴ موظف به انتشار گزارشهای اقتصادی سامانه به صورت ماهانه، سالانه و عملکرد چهارساله شده است. هدف اصلی از انتشار این گزارشها اطلاع رسانی در سطح کشور است. به کمک این اطلاعات شرکتهای فعال در حوزه پرداخت الکترونیک میتوانند تصمیمات درستی برای پیشبرد اهداف خود بگیرند.
- بررسی شرکتهای پرداخت یار و صدور مجوز برای آنها: به شرکتهایی مانند رایان پی که با دریافت مجوزهای لازم و بستن قرارداد با pspها میتوانند به سامانه شاپرک متصل شوند و ابزارهای پذیرش و پرداخت را به صورت غیرمستقیم به کاربران ارائه دهند، پرداخت یار میگویند. این شرکتها با دریافت مجوز از شاپرک میتوانند در چارچوب سند تدوین شده توسط بانک مرکزی، پرداختهای بدون کارت را انجام داده و آن را به شبکه شاپرک ارسال کنند.
- تایید کردن کارتخوانهای موبایلی: به منظور ارائهی خدمات بهتر در حوزهی پرداخت الکترونیک، کارتخوانهای موبایلی روی کار آمدند. به دلیل امکانات خوبی که این نوع از کارتخوانها در اختیار کاربران قرار میدهند به جایگاه قابل توجهی در این صنعت رسیدند. برای استفاده از این دستگاهها باید شبکه بانکی شاپرک آنها را تایید کرده باشد.
- برقراری امنیت در تمام تراکنشها: از آنجا که امنیت در پرداختهای الکترونیک اهمیتی دوچندان در نظام بانکی دارد، شبکه شاپرک موظف است نظارت و کنترل جامعی بر فعالیتهای مربوط به این حوزه داشته باشد؛ درنتیجه این اختیار را دارد که در صورت مشاهدهی هرگونه تخلف در پرداختهای الکترونیک درخواست بستن درگاه پرداخت مشکوک را به سازمان مربوطه ارائه دهد.
- ثبت درخواست متقاضیان برای پذیرندگی: شاپرک، سامانه جامع پذیرندگان را راهاندازی کرده است تا متقاضیان بتوانند درخواست خود را به صورت رسمی در آن ثبت کنند. سپس شاپرک درخواستها را به شرکتهای PSP مورد تایید خود ارسال میکند. در صورتی که قراردادی بین متقاضی با یکی از شرکتهای ارائه دهنده خدمات پرداخت بسته شود، این شرکت تایید خود را به سامانه شاپرک ارسال میکند و متقاضی میتواند فعالیت خود را شروع کند.
