در دنیای واقعی، وقتی نرم‌افزار قراره با منطق‌های پیچیده‌ی کسب‌وکار سر و کله بزنه، مدل‌های سنتی دیگه جواب نمی‌دن.
اینجاست که DDD یا طراحی دامنه‌محور وارد می‌شه — رویکردی که کمک می‌کنه نرم‌افزار توی هماهنگی کامل با مدل‌های ذهنی و واقعیت‌های کسب‌وکار طراحی بشه.
💡 DDD یعنی چی؟
Domain-Driven Design یعنی:
«نرم‌افزار رو بر پایه‌ی درک دقیق از دامنه‌ی مسئله و با همکاری نزدیک بین توسعه‌دهنده و متخصص کسب‌وکار طراحی کنیم.»
🔍 مفاهیم کلیدی در DDD:
Domain (دامنه): محدوده‌ای که مسئله در اون اتفاق می‌افته (مثلاً سفارش‌گذاری، حسابداری یا رزرو پرواز)
Ubiquitous Language: زبان مشترکی که بین همه (برنامه‌نویس، مدیر محصول، تحلیل‌گر و...) برقرار می‌شه و در کد هم منعکس می‌شه.
Bounded Context: هر سیستم پیچیده باید به چند بخش مستقل تقسیم شه؛ هر بخش (مثلاً بخش پرداخت یا حمل‌ونقل) مدل خاص خودش رو داره.
Domain Model: یک مدل مفهومی دقیق از واقعیت کسب‌وکار، نه فقط یک پایگاه داده.
🧱 معماری پیشنهادی DDD
📌 DDD معمولاً با معماری لایه‌ای پیاده‌سازی می‌شه:
🔹 Domain Layer – جایی که مدل‌ها و منطق اصلی کسب‌وکار تعریف می‌شن
🔹 Application Layer – اجرای Use Caseها (مثلاً "ثبت سفارش")
🔹 Infrastructure Layer – تعامل با دیتابیس، API و ابزارهای جانبی
🔹 User Interface Layer – تعامل با کاربر یا سیستم‌های خارجی
🧪 مثال واقعی: پیاده‌سازی ثبت سفارش در Laravel
فرض کن می‌خوای یک سیستم سفارش‌گذاری ساده با Laravel و با رویکرد DDD بسازی:
//✅ 1. Entity – مدل اصلی کسب‌وکار:
class Order {
public function addItem(Product $product, Quantity $quantity) { /*...*/ }
}
//✅ 2. Value Object – بدون شناسه یکتا:
class Address {
public function __construct(public string $city, public string $street) {}
}
✅ 3. Aggregate Root:
class Order implements AggregateRoot {
// کنترل اعتبار و منطق کل سفارش
}
✅ 4. Domain Service:
class OrderService {
public function placeOrder(Customer $customer, array $items) { /*...*/ }
}
✅ 5. Repository:
interface OrderRepository {
public function save(Order $order);
}
class EloquentOrderRepository implements OrderRepository {
public function save(Order $order) {
// نگاشت مدل دامنه به Eloquent
}
}
✅ مزایای واقعی DDD
✔ هم‌راستایی نرم‌افزار با منطق کسب‌وکار
✔ ساختاری شفاف و منعطف
✔ آمادگی برای رشد، تست‌پذیری بالا و تغییرات آینده
✔ مدیریت بهتر پیچیدگی در سیستم‌های بزرگ
🚫 چه زمانی استفاده نکنیم؟
DDD هزینه‌ی یادگیری و ساخت بالایی داره.
برای پروژه‌های کوچک یا CRUD ساده، استفاده از DDD بیشتر باعث پیچیدگی می‌شه تا سود.
📚 منابع پیشنهادی
Domain-Driven Design – Eric Evans
Implementing DDD – Vaughn Vernon
دوره‌های ویدیویی Laracasts، YouTube، یا Laravel Daily
جمع‌بندی
DDD فقط یک روش معماری نیست؛ یک نگرش تفکر طراحی نرم‌افزاره. وقتی دامنه‌ی مسئله پیچیده‌ست و با تیم کسب‌وکار در ارتباطی، DDD می‌تونه یه ابزار قدرتمند باشه.
اگر تجربه‌ای از DDD در Laravel یا فریم‌ورک دیگه‌ای داشتی، خوشحال می‌شم بخونم. 👇
