SWOT، که در فارسی به نام‌های اس‌دابلیو‌اُوتی یا سوات نیز شناخته می‌شود، مفهومی مدیریتی است که به طور گسترده در حوزهٔ کسب‌وکار مورد استفاده قرار گرفته و به منظور جست‌وجو و کاوش در Strengths (توانایی‌ها یا نقاط قوت)، Weaknesses (کاستی‌ها یا نقاط ضعف)، Opportunities (فرصت‌ها) و Threats (تهدیدها) در یک شرایط خاص به کار برده می‌شود (معادل فارسی این اصطلاح تکافت است که برگرفته از واژگان توانایی‌ها، کاستی‌ها، فرصت‌ها و تهدیدها است.)
درآمدی بر SWOT Analysis
SWOT Analysis (تحلیل تکافت) ابزاری برای مطالعه به منظور شناسایی نقاط ضعف و قوت در یک شرایط کاری یا حتی زندگی شخصی است به طوری که این تحلیل به تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی برای اقدامات آینده کمک می‌کند. نمودار آنالیز سوات با کشیدن یک شبکهٔ دو در دو ایجاد می‌شود به طوری که هر کدام از چهار مربعی که رسم می‌شود، مختص به یکی از این چهار عنوان می‌باشد:
- نقاط قوت (Strengths)
- نقاط ضعف (Weaknesses)
- فرصت‌ها (Opportunities)
- و تهدیدات (Threats)
هر کسب‌وکاری دارای نقاط ضعف و قوت مخصوص به خود بوده و در عین حال باید فرصت‌ها و تهدیداتی که در بازار متوجه آن کسب‌وکار هست را در نظر داشته و آنالیز کرد و این در حالی است که SWOT Analysis مدیران شرکت‌ها و حتی استارتاپ‌ها را نسبت به عوامل داخلی و خارجی آگاه می‌سازد که بر موفقیت و پیشبردشان مؤثر هستند.
در واقع، تجزیه و تحلیل سوات یک راه آسان برای پیدا کردن عوامل مثبت و منفی در هر زمینه‌ای است به طوری که ایجاد یک جدول اس‌دابلیو‌اُوتی افراد را مجبور می‌سازد تا شرایط را به طور جدی مورد بررسی قرار داده و بیابند که چه موانعی باید برطرف شوند که سدِ راه موفقیت ایشان شده‌اند به علاوه اینکه نمودار سوات به تعیین گام‌هایی که برای موفقیت کوتاه‌مدت و بلندمدت باید برداشت، کمک می‌کند.
تاریخچه‌ٔ SWOT Analysis
آنالیز سوات در دهه‌ٔ ۱۹۶۰ توسط فردی در سمت مشاور مدیریت به نام Albert Humphrey در دانشگاه استنفورد ابداع شد. پیش از این برنامه‌ریزی‌های بلندمدتی که برای شرکت‌ها می‌شد خیلی با موفقیت مواجه نمی‌شدند و این در حالی بود که کمپانی‌هایی که در لیست Fortune 500 (لیستی از پانصد شرکت آمریکایی بزرگ از نظر درآمد‌زایی) بودند به راهی برای برنامه‌ریزی طولانی‌مدت که در عین حال قابل‌اجرا و منطقی نیز می‌بود احتیاج داشتند. بنابراین هامفری و تیم تحقیقاتی‌اش مدل SWOT را ارائه دادند تا پروسهٔ برنامه‌ریزی را ملموس‌تر کنند و از آن زمان به بعد بود که این مدل در میان مدیران کسب‌وکارهای مختلف محبوبیت پیدا کرد (آلبرت هامفری این نمودار را بر روی معیار‌های خاصی از جمله محصولات، فرآیند، مشتریان، توزیع، امور مالی و مدیریت امتحان نموده و کاربردش را اثبات کرده است.)
راه‌کار‌های کلی در زمینه‌ٔ SWOT Analysis
رسم نمودار اس‌دابلیو‌اُوتی چیز ساده و آسانی است اما در عین حال پُر کردن آن ممکن است خیلی ساده نباشد! به منظور هرچه کاربردی‌تر کردن چنین نموداری، یکسری ترفندها و استراتژ‌ی‌ها وجود دارند که در ادامه برخی از مهم‌ترین آن‌ها را بر خواهیم شمرد:
- در مورد شرایط فعلی شرکت یا مشکل‌تان واقع‌گرا باشید. اگر مطمئن نیستید که مسئلهٔ خاصی برای در نظر گرفتن در یکی از چهار دسته‌بندی مناسب است یا خیر، با دیگر اعضای تیم‌تان مشورت کرده یا در صورت لزوم آن مورد را خارج از لیست نگاه دارید تا تکلیفش روشن گردد.
- به یاد داشته باشید که آنالیز سوات برای ارزیابی شرایط حال است، نَه شرایط گذشته و نَه چیزهایی که ممکن است در آینده رخ دهند. با اینکه در خانهٔ فرصت‌ها (Opportunities) می‌توانید احتمالات را یادداشت کنید، اما حواس‌تان باشد که تمرکز خود را روی کلیهٔ جزئیات مرتبط معطوف نمایید.
- سعی کنید در پر کردن خانه‌های نمودار به حاشیه نروید به طوری که نکات در نظر گرفته شده در نمودار سوات باید سَرراست باشند؛ بنابراین از اضافه کردن جزئیات بیهوده بپرهیزید (در صورت نیاز می‌توانید اطلاعات اضافی را در گزارش‌های جانبی بگنجانید.)
- از آنالیز سوات به عنوان یک راهنما استفاده کنید، نَه مجموعه قوانینی که غیرقابل‌تغییر هستند. با جزئیات هر نمودار اس‌دابلیو‌اُوتی می‌توان مدت‌ها سر و کله زد اما آنچه اهمیت دارد، متفق‌القول کردن اعضای تیم و با هدف حرکت کردن به سمت چیزهایی است که روی آن‌ها هم‌نظر هستید.
چه زمانی باید از SWOT Analysis استفاده کرد؟
تحلیل تکافت (SWOT Analysis) هم می‌تواند در سطح حرفه‌ای مورد استفاده قرار گیرد و هم در سطح استفادهٔ شخصی و این در حالی است که چنین چارتی به ما کمک می‌کند تا به دقت عوامل داخلی و خارجی دخیل در یک مسئله را بررسی کنیم به طوری که این نوع نمودار برای زمانی که می‌خواهید اطلاعات و داشته‌هایتان را در یک شرایط واقعی به کار ببرید، بسیار کاربرد دارد.
حین استفاده از نمودار سوات، لازم است که سؤال یا مسئله‌ای که در ذهن‌تان دارید واضح و مشخص باشد. با بالا بردن دقت نمودار نیز می‌توانید نقاط ضعف یک مورد خاص را بیرون کشیده و چیزی که پیش از این برای‌تان به عنوان هدف نبوده را یافته و در دستور کار خود قرار دهید. در یک کلام، این نمودار در هنگام شروع یک پروژه یا برخورد تیم به مشکلی اساسی، بسیار کارآمد است.
ارائهٔ کاربردهایی فرضی از SWOT Analysis
در ادامه مثال‌هایی از تحلیل سوات به منظور حل یک مشکل آورده شده که در درک بهتر این مفهوم مدیریتی می‌توانند کارگشا باشند.
- ورود به یک بازار جدید: فرض می‌کنیم که کسب‌وکار شما از طریق فروش یک محصول یا ارائهٔ نوعی از خدمات در ایران به میزان بالایی از موفقیت دست یافته و اکنون در حال فکر کردن به نحوهٔ توسعهٔ کسب‌وکارتان به خارج از کشور هستید. محصولات یا خدمات شما چه نقاط قوتی در این زمینه داشته یا چه نقاط ضعف قابل‌تاملی دارند؟ در چنین شرایطی گرچه ممکن است فرصت‌های پیش رو طلایی به نظر برسند، اما تهدید وجود رقبای جدید یا مقررات متفاوت در کشورهای دیگر ممکن است بدون بررسی دقیق و عمیق شرایط، به چشم نیامده و در آینده مشکل‌ساز شوند.
- یک ایدهٔ استارتاپی: در حال حاضر ممکن است وب‌سایت خبری یا یک اپلیکیشن آموزشی که مدت‌ها است می‌خواستید آن را لانچ کنید ایدهٔ فوق‌العاده‌ای به نظر برسد، اما آیا به طور جدی هزینه‌های راه‌اندازی چنین ایده‌ای را علاوه بر دیگر رقبای موجود در بازار مورد بررسی قرار داده‌اید؟ انجام آنالیز سوات می‌تواند افکارتان را سازمان‌بندی کرده و شانس موفقیت‌تان را در مسیری که در پیش می‌گیرید بالا ببرد.
- هزینه کردن: چه موضوع خرید سهام یک شرکت باشد چه خرید مثلاً یک لپ‌تاپ، در هر صورت آنالیز کردن نقاط مثبت و منفی هزینه کردن احتمالی‌تان می‌تواند موجب جلوگیری از پشیمانی در آینده گردد. ترسیم نمودار آنالیز سوات برای هر نوعی از سرمایه‌گذاری که مد نظر دارید می‌تواند به انتخاب و تصمیم‌گیری به مراتب بهتری منجر گردد.
- ارتباط با دیگران: آنالیز سوات ابزاری کارآمد برای ارزیابی سازگاری میان افراد نیز تلقی می‌شود. اگر در فکر استخدام فردی هستید یا به این فکر می‌کنید که شریکی برای کسب‌وکار خود انتخاب کنید، می‌بایست این سؤال را از خود بپرسید که آیا عواملی که می‌توانند تهدیدی در این پروسه تلقی شوند را مشخص کرده‌اید و آیا اساساً هر دوی شما راجع به فرصت‌هایی که پس از این ارتباط ایجاد می‌گردد اتفاق‌نظر دارید؟ نه تنها در فضای بیزینسی، بلکه در شروع یک رابطهٔ عاطفی نیز SWOT Analysis می‌تواند کاربردی واقع گردد!
حال نوبت به نظرات شما می‌رسد. چقدر با مفهوم SWOT آشنایی دارید و آیا بررسی هر نوع اقدامی با توجه به اِلِمان‌های چهارگانهٔ سوات می‌تواند تبعات منفی آن را به حداقل برساند؟ نظرات، دیدگاه‌ها و تجربیات خود را با دیگر کاربران سکان آکادمی به اشتراک بگذارید.