وقتی که پای انتخاب سیستم مدیریت دیتابیس به میان میآید، انتخاب اول و آخر بسیاری از دولوپرها یکی از پرچمداران این عرصه (اوراکل، اسکیوال سرور و یا مایاسکیوال) است و این در حالی است که داستان در مورد MariaDB کمی متفاوت است! در واقع، MariaDB در مورد تفاوت میان رایگان و اپنسورس از یکسو و همچنین آیندهٔ فلسفهٔ اپنسورس از سوی دیگر است. برای آشنایی بیشتر با MySQL و MariaDB، تاریخچهٔ این سیستمهای مدیریت دیتابیس مشهور، وجه تسمیهٔ آنها و همچنین نوع لایسنسهای به کار گرفته شده در آنها در ادامه با سکان آکادمی همراه باشید.
نگاهی به تاریخچهٔ MySQL
Michael Monty Widenius در زمینهٔ فلسفهٔ اپنسورس، یک قهرمان است. در سال 1996 بود که وی یکی از مشهورترین سیستمهای مدیریت دیتابیس یعنی MySQL را به بازار عرضه کرد. غیرممکن است کسی چند سالی در صنعت برنامهنویسی و توسعهٔ نرمافزار کار کرده باشد و این نام را نشنیده باشد (به دلیل سادگی کار با MySQL، معمولاً به عنوان یک فضای تمرینی و آموزشی برای افراد تازهکار نیز استفاده میشود.) این پروژهٔ اپنسورس به قدری موفق بود که شرکت سان مایکروسیستمز که بعدها توسط اوراکل خریداری شد، شرکت توسعهدهندهٔ MySQL را به قیمت هنگفت یک میلیارد دلار خریداری کرد.
در این برهه، سیاست شرکتهای فعال در حوزهٔ اپنسورس مبنی بر ارائهٔ دو لایسنس برای نرمافزارهایشان بود. به طور مثال، MySQL AB، شرکتی که با سرمایهگذاری رو MySQL رشد کرد، یک ورژن GPL را به طور رایگان ارائه میکرد و یک لایسنس هم به شرکتهایی که میخواستند از این دیتابیس به طور انحصاری استفاده کنند میفروخت. دیگر روشهای درآمدزایی این شرکت، ارائهٔ خدمات مشاوره و دورههای آموزشی همراه با مدرک دوره به دولوپرها بود (در همین راستا، میتوانید به مقالهٔ هیچ چیز خوبی مجانی نیست: درآمدزایی لینوکس و سایر نرمافزارهای اپنسورس به چه صورت است؟ مراجعه نمایید.)
پس از تصاحب این سیستم مدیریت دیتابیس توسط شرکت سان مایکروسیستمز در سال 2008 و تغییر سیاستهای مرتبط با توسعهٔ این محصول، Widenius امیدوار بود که این کمپانی به خوبی از MySQL ساپورت کند و در عین حال به صورت آزاد و رایگان عرضهٔ آن را حفظ کند که اینگونه نشد!
آیا MySQL هنوز هم رایگان است؟
MySQL که نامش برگرفته از یکی از فرزندان Widenius است، همچنان عضوی از جامعهٔ نرمافزارهای FOSS میباشد (FOSS مخفف واژگان Free & Open Source Software است.) اما اگر بخواهیم به طور خلاصه به سؤال فوق پاسخ دهیم، باید بگوییم که MySQL اپنسورس به معنای واقعی کلمه نیست!
زمانی که شرکت سان مایکروسیستمز این محصول را خریداری کرد، قابلیت بهروزرسانی سورسکد را متوقف کرد که هدف از این کار، توسعهٔ انحصاری این محصول توسط دولوپرهای این کمپانی به جای تولید به صورت عمومی و توسط دولوپرهای مختلف از سراسر دنیا بود. اتخاذ چنین سیاستی به شرکت این امکان را میداد تا به شکل متفاوتی به بازریابی این محصول بپردازد و بیشتر بر روی لایسنس، خدمات پشتیبانی و آموزشهای مربوطه اتکا کند. در حالی که MySQL همچنان رایگان است، اما کار روی توسعهٔ آن بدون اجازهٔ کمپانی اوراکل، ممکن نیست.
به همین دلیل، Widenius در سال 2009 (تنها بعد از چند ماه که سان مایکروسیستمز شرکت توسعهدهندهٔ MySQL را خریداری کرد) از این محصول به نسبت محبوب فاصله گرفت و یک پروژهٔ فورک را شروع کرد و نرمافزار جدیدی به نام MariaDB (که باز هم نام یکی از دختران او است) را استارت زد. هدف از ایجاد MariaDB، ارائهٔ یک موتور دیتابیس اپنسورس به معنای واقعی کلمه بود. Widenius یک مؤسسه هم به نام MariaDB تأسیس کرد تا این پروژه را به صورت اپنسورس توسعه داده و فضایی برای مشارکت دولوپرهای علاقمند نیز ایجاد گردد.
درآمدی بر لایسنس Business Source
MariaDB در آگوست سال 2016 یک مدل جدید از لایسنسهای اپنسورس را معرفی کرد که لایسنس Business Source نام دارد. یکی از قابلیتهای چنین لایسنسی این است که نرمافزارهای تحت این مجوز را میتوان به صورت رایگان بر روی سیستمهای محدودی تست کرد، سپس برای استفاده در مقیاس یک شرکت و یا سازمان بزرگ، باید لایسنس خریداری شود.
از آنجایی که این لایسنس بسیار جدید است، ممکن است مشاهدهٔ بازدهی و نتیجه آن کمی زمانبر باشد، اما در همان ابتدای کار، سؤالاتی مبنی بر متمایز بودن آن در مقایسه با دیگر لایسنسهای تجاری ایجاد کرد. به عبارت دیگر، قابلیتی که این لایسنس را از دیگر لایسنسها متمایز میکند، دارا بودن تاریخ مشخص برای اپنسورس بودن این لایسنس است که هدف از این کار، محدود کردن استفاده از محصولات قرار گرفته تحت این مجوز است.
Widenius معتقد است که لایسنسهای اپنسورس طبق باورهای قدیمی نباید تنها به سمت ارائه پشتیبانی در نرمافزارها بروند؛ وی بر این باور است که اپنسورس، همچنان یکی از بهترین روشها برای توسعهٔ نرمافزار است، اما در عین حال از این موضوع نیز آگاه است که ساخت یک مدل تجاری موفق در مسیر توسعهٔ این پروژهها، چالشهای بسیاری را در پیش دارد.
حال نوبت به نظرات شما میرسد. آیا تجربهٔ کار هم با MySQL و هم MariaDB را در پروژههای مختلف داشتهاید؟ اگر اینگونه است، از دید شما مزایا و معایب هر کدام از این دو سیستم مدیریت دیتابیس چیست؟ نظرات، دیدگاهها و تجربیات خود را با سایر کاربران سکان آکادمی به اشتراک بگذارید.