واژه های کلیدی: ریسک، انواع ریسک، مدیریت ریسک، سرمایه گذاری و مهندسی ریسک
مقدمه
ریسک به زبان ساده عرف مالی، اقتصادی و سرمایه گذاری عبارت است از خطری که به علت عدم اطمینان در مورد وقوع حادثه ای در آینده پیش میآید. ریسک را زیان بالقوه سرمایه گذاری که قابل مدیریت و محاسبه است. هر چه قدر عدم اطمینان ریسک بیشتر باشد اصطلاحا گفته میشود ریسک بالاتر است.
انواع ریسک
- ریسک سیستماتیک
ریسکی کاهش ناپذیر، غیر قابل کنترل و تابع عوامل برون سازمانی و زائیده تغییرات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و محیط بازار سرمایه است و در برگیرنده ریسک های تورم، بازار و نرخ بهره است. بیشتر سهام ها و اوراق بهادار بدون توجه به رفتار یک سرمایه گذار خاص تحت تاثیر این ریسک قرار می گیرند و این تغییرات برای کلیه سرمایه گذاران بحران ساز است. ریسکهایی که کنترل آن در اختیار سرمایهگذار نیست را ریسک سیستماتیک یا غیر قابل اجتناب مینامند. نرخ تورم، بهره بانکی، سیاستهای اقتصادی و سیاسی، نرخ ارز و…، مواردی هستند که میتوانند به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در سودآوری سرمایه گذاری و در نتیجه قیمت سهام آن تاثیرگذار باشند. توجه کنید که کنترل این ریسکها در اختیار سرمایه گذار نبوده و به نوعی مربوط به سیستم است.
- ریسک غیر سیستماتیک
ریسکی کاهش پذیر، قابل کنترل و تابع عوامل درون سازمانی و در برگیرنده ریسک های تجاری، مالی و نقدینگی است، اگر چه اوراق تا حدی از ریسک غیر سیستماتیک برخوردار هستند ولی سهام عادی بیشتر با این نوع ریسک مرتبط است و با ایجاد تنوع سازی و پرتفوی می توان این ریسک را کاهش داد. به آن دسته از ریسکهایی که بتوان با استفاده از برخی روشها از آنها اجتناب کرد، ریسکهای غیر سیستماتیک یا قابل اجتناب میگویند. مثلا در بازار سرمایه (بورس)، این ریسکها معمولا به عوامل کلان اقتصادی وابسته نبوده و ناشی از خصوصیات خاص شرکتها هستند. برای مثال، اگر شرکتی که سهامش را خریدهاید مدیریت ضعیفی داشته باشد یا توان رقابت با سایر شرکتها را نداشته باشد، ریسکهای حاصله، ریسک غیر سیستماتیک است. این ریسکها اغلب منشأ درونی دارند و علت بروز آن، به داخل شرکتها مربوط است.
- ریسک تجاری
ریسک تجاری با ریسک کسب و کار، بعنوان ریسک خاص یک صنعت با شرکت بیان میشود، به طور مثال، نوآوریهای تکنولوژیکی طراحی محصول و بازاریابی، در واقع ریسک تجاری عدم قطعیت درآمدهای شرکت به دلیل تغییر شرایط صنعت می باشد. محاسبه این ریسک از نسبت انحراف معیار سود عملیاتی بر میانگین آن محاسبه می شود. به عنوان مثال سرمایه گذار سهام یک شرکت خودروسازی داخلی را خریداری کرده و پس از مدتی دولت تعرفه واردات خودروهای خارجی را کاهش دهد. در این صورت رقابت برای خودروسازان داخلی سختتر شده و احتمالا کاهش فروش محصولات آنها باعث کاهش سودآوری این شرکتها نیز خواهد شد. به این نوع ریسک که در واقع متوجه صنعت خاصی است و برای هر صنعت میتواند متفاوت باشد، ریسک تجاری می گویند.
- ریسک مالی
اگر یک سرمایه گذاری سهام یک شرکتی را خریداری کرده و حجم زیادی وام از بانک دریافت کرده باشد، باید اصل وام و سود حاصل از آن را در یک دوره زمانی به بانک پرداخت کند، بنابراین تعهدات مالی زیادی نسبت به بانک دارد و در صورتی که نتواند در سررسید مقرر به تعهدات خود عمل کند با مشکلات مالی زیادی مواجه خواهد شد و سهام این شرکت در معرض ریسک مالی زیادی قرار خواهد گرفت.
- ریسک انطباق (قانونی)
ریسک انطباق به ریسکهای یک شرکت و یا موسسه درگیر مسائل قضایی شده و به همین دلیل ضرر میکند، گفته میشود. برای دور شدن از چنین ریسکهایی بسیاری از شرکتهای روشهای مختلفی مانند سیستم ضد پولشویی و یا شناسایی مشتری استفاده میکنند. اگر مشکلات حقوقی گریبانگیر یک شرکت و یا کارخانه شود، ممکن است باعث تعطیل شدن کلی آن موسسه گردیده و یا در حالت بهتر پرداخت خسارت و جریمه های مختلف را به آن شرکت تحمیل کند. بسیاری از شرکتهای سرمایه گذاری و بانکها به دلیل شکایتهای حقوقی و تحریمها با شکستهای قانونی مواجه شده و از بین رفته اند. اختلاس و فساد از دیگر مثالهای ریسک انطباق است.
- ریسک نقدشوندگی
نقدشوندگی مفهومی سهل و ممتنع دارد که به صورت مستقیم قابل مشاهده نیست؛ با این حال، در بیشتر موارد به سهولت تسویه پذیری و تبدیل یک دارایی به پول نقد، نقدشوندگی میگویند. ریسک نقدشوندگی پاسخ قیمت به حجم معاملات را نشان میدهد. ریسک نقدشوندگی ریسکی مالی است که بر اساس آن برای یک دورۀ زمانی خاص یک دارایی، سهام یا کانال را نمیتوان به سرعت در بازار بدون تأثیر قیمت بازار معامله کرد. این ریسک در قیمتگذاری داراییها و کارآیی بازار نقش چشمگیری دارد. یکی از ویژگی های دارایی خوب آن است که به سرعت به پول نقد تبدیل شود. فرض شود یک سرمایه گذار قصد دارد سهام شرکتی را در بازار به فروش برساند ولی به دلیل عملکرد نامناسب شرکت، خریداری برای آن سهام پیدا نمیشود، در این حالت سرمایه گذار با ریسک نقدشوندگی مواجه است. در واقع هرقدر خرید و فروش یک دارایی سریعتر انجام شود، ریسک نقدشوندگی کمتر میشود.
- ریسک اجرایی
ریسک اجرایی، به ریسک و خطری میگویند که بر اثر شکست در فعالیتهای داخلی یک فرآیند، سیستم و یا روند تولید اتفاق میفتد. این شکستها اغلب بر اثر اشتباهات انسانی و یا کلاهبرداریها به وجود میآیند. برای کاهش ریسک اجرایی، هر بنگاه اقتصادی و یا کارخانه ای باید در کنار اتخاذ روشهای قدرتمند و مدیریت داخلی موثر، برخی ممیزیهای امنیتی را نیز اعمال کند. مثالهای زیادی از کارمندان و کارگرانی وجود دارد که به دلیل مدیریت اشتباه، مدیران یک شرکت، ضررهای جبران ناپذیری به سرمایه های آن شرکت زده اند. این فعالیتهای اشتباه ضررهای بزرگی را در سراسر جهان به همه، به خصوص صنعت بانکداری، وارد کرده است. شکستهای اجرایی ممکن است بر اثر حوادث خارجی که به صورت غیر مستقیم بر روی فعالیتهای کمپانی تاثیر میگذارند، به وجود بیاید. از جمله مثالهای این اتفاقات میتوان به تصمیمات کلان اشتباه در سطح دولت، زلزله، سیل و دیگر حوادت طبیعی و غیرطبیعی دیگر اشاره کرد.
- ریسک بازار
ریسک بازار عبارت است از تغییر در بازده که ناشی از نوسانات کلی بازار است. در بین انواع ریسکها آشناترین ریسک است که به عنوان ریسک نوسانات بازار نیز شناخته میشود و سرمایه گذاران و معامله گران در بورس بصورت روزانه با آن مواجه هستند. این ریسک بیشتر در بازار سهام، آتی سکه، فارکس و سایر بازارهای با نوسانات بالا وجود دارد. نوسانات یک معیار برای ریسک است چون به رفتار و خلق و خوی سرمایه گذاران بستگی دارد و نه منطق چون کسب سود فعالان بازار به بالا و پایین شدن قیمت بستگی دارد، نوسانات برای بازدهی یک امر حیاتی است و هر چقدر یک اوراق بهادار یا بازار با نوسانات بیشتری همراه باشد، احتمال بیشتری برای تغییر بزرگ در هر دو جهت (افزایش یا کاهش قیمت) وجود دارد. همه اوراق بهادار در معرض ریسک بازار قرار دارند، اگر چه سهام عادی بیشتر تحت تأثیر این نوع ریسک است. این ریسک میتواند ناشی از عوامل متعددی از قبیل رکود، جنگ، تغییرات ساختاری در اقتصاد و تغییر در ترجیحات مشتریان است.
- ریسک نرخ سود
فرض شود دو گزینه برای سرمایه گذاری وجود دارند. خرید سهام با سود مورد انتظار۳۰ درصد و خرید اوراق مشارکت با سود ثابت ۲۰ درصد. سرمایه گذار که ریسک پذیری بالاتری داشته باشد خرید سهام را ترجیح خواهد داد. اما اگر بانک تصمیم بگیرد که نرخ سود را به ۳۰ درصد برساند در این حالت سرمایه گذار که اوراق مشارکت خریداری کرده است بدون تحمل ریسک به این سود دست یافته است. این ریسک مربوط به زمانی است که تغییر در نرخ سود باعث دگرگونی ارزش یک سرمایه گذاری گردد، این نوع ریسک معمولا روی اوراق مشارکت و اوراق بدهی بیشتر اثر میگذارد.
- ریسک تورم
اگر تورم سالیاته کشور حدود ۲۰ درصد باشد و سرمایه گذار در سرمایه گذاری خود بتوانید ۶۰ درصد بازدهی کسب کند، بازدهی سرمایه گذار مطلوب است زیرا که ۴۰ درصد بیشتر از تورم به دست آورده و در واقع قدرت خرید وی به اندازه ۴۰ درصد بیشتر شده است. حال اگر تورم به ۴۰ درصد افزایش پیدا کند و بازدهی آن سرمایه گذار همان عدد ۶۰ درصد باشد، چه اتفاقی میافتد؟! آیا باز هم این سرمایه گذاری جذاب خواهد بود؟! به این نوع ریسک که ناشی از افزایش تورم کشور است ریسک تورم میگویند.
- ریسک نقدینگی
ریسک نقدینگی به ریسکی میگویند که با وجود آن یک سرمایه گذار و یا معامله گر نمیتواند یک دارایی خاص را بدون تغییر شدید در قیمتش، به سرعت خریداری کرده و یا بفروشد. برای مثال فرض شود که سرمایه گذار ۱۰۰۰ واحد از یک ارز دیجیتال را با قیمت هر واحد ۱۰ دلار خریداری کرده است. حال فرض شود که قیمت آن ارز دیجیتال تا چندین ماه ثابت بماند و همان حوالی ۱۰ دلار معامله شود. در یک بازار با حجم بالا که نقدینگی در آن زیاد است، آن سرمایه گذار میتواند ۱۰۰۰ واحد ارز دیجیتال خود را به راحتی بفروشد و حتی سود کند، اما در صورتی که نقدینگی در بازار مورد نظر وجود نداشته باشد، تنها چند خریدار اندک برای رمز ارزهای او وجود داشته و مجبور است در نهایت مقدار قابل توجهی از کوین های خود را با قیمت کمتر به فروش برساند.
- بازدهی در بورس
بازدهی یک سهم را میتوان تفاوت قیمت یک سهم در ابتدای سرمایه گذاری با قیمت فعلی آن، تقسیم بر قیمت ابتدایی در نظر گرفت. بنابراین بازدهی یک سهم میتواند مثبت یا منفی باشد. بنابراین وقتی گفته میشود چنانچه ریسک یک سهم زیاد باشد، بازدهی آن هم بیشتر است، به این معناست که هم بازدهی منفی آن میتواند بیشتر باشد و هم بازدهی مثبت آن. یعنی اگر سرمایه گذار میخواهد روی سهمی سرمایه گذاری کند که ریسک بالایی دارد، باید انتظار افزایش و افت قیمت را با هم و به یک اندازه داشته باشد. میزان بازدهی سهام یک شرکت به عملکرد آن شرکت بستگی دارد. اگر عملکرد آن خوب باشد، بازده مثبت و رو به افزایش خواهد بود و در غیر اینصورت، نباید توقع بازده بالا یا حتی مثبتی داشت.
رابطه بین ریسک و بازده مورد انتظار در بورس
همانطور که از تعاریف ریسک و بازده مشخص شده است، ریسک و بازده رابطه مستقیمی با یکدیگر دارند. به این ترتیب سرمایه گذاری که به دنبال بازدهی بالاست باید ریسک بیشتری را بپذیرد. از طرف دیگر اگر سرمایه گذاری توانایی پذیرش ریسک بالا را نداشته باشد، نباید انتظار بازدهی بالایی را هم داشته باشد. بنابراین تمام تصمیمات یک سرمایه گذار بر مبنای رابطه بین این دو مفهوم است. هر سرمایه گذاری میخواهد سود بالاتر را در کنار ریسک کمتر داشته باشد و این باعث میشود موقعیتهای متفاوتی برای سرمایه گذاران ایجاد شود. به عبارتی سرمایه گذار باید میزان ریسک پذیری خود را بسنجد و بعد بر اساس آن دست به سرمایه گذاری بزند. سرمایه گذارانی که تحمل پذیرش ریسک را دارند میتوانند وارد بازار بورس بشوند و سهام بخرند، اما ورود به بازار سهام برای کسانی که ریسک پذیری پایینی دارند، توصیه نمیشود. چرا که قیمت سهام همواره در حال نوسان است و سود تضمین شده ای به همراه ندارد. افراد با ریسک پذیری پایین میتوانند وارد بازارهای مالی بدون ریسک شوند که نمونه آن خرید اوراق مشارکت است. زیرا درصد سود این اوراق تضمین شده است و در فواصل زمانی معین (مثلا سه ماهه) به سرمایه گذار پرداخت میشود. بنابراین مهمترین مسئله قبل از ورود به بازار سهام، شناخت کافی از ویژگیهای شخصیتی و میزان ریسک پذیری است تا بتوان بر اساس آن تصمیم گیری کرد.
سبد سهام یا پرتفوی (Portfolio)
به مجموعه سهم هایی که سرمایه گذار خریداری کرده و به اصطلاح آنها را در سبد خود قرار داده، گفته میشود. به عنوان مثال سرمایه گذار ده میلیون تومان پول دارد و با استفاده از راهنمایی اشخاص دیگر یا تجربه خود تشخیص میدهد که بهتر است سه میلیون تومان از آن را در یک نماد فرابورسی سرمایه گذاری کند، دو میلیون تومان در سهامی دیگر و پنج میلیون باقیمانده هم به نماد دیگری در بورس اختصاص دهد. در این حالت سرمایه گذار سبد یا پرتفویی متشکل از سه نماد بورسی و فرابورسی مختلف دارید. مزیت اصلی اینکار تنوع بخشی به سرمایه است یا به اصطلاح شما با اینکار ”همه تخم مرغها را در یک سبد نگذاشته اند” با استفاده از سبد سهام، میتواند ریسک سرمایه گذاری خود را مدیریت کرده و یا حتی کاهش دهد. فرض شود که کل سرمایه خود را به یک سهم اختصاص داده و بنا به دلایلی آن سهم عملکرد ضعیفی داشته، در این حالت کل پول او در معرض خطر قرار میگیرد. اما اگر سبد متنوعی از سهم های مختلف داشته باشد میتواند ریسک و بازده سرمایه گذاری خود را تا حد زیادی مدیریت کرده و در صورت زیان ده بودن سهمی از سهم دیگر خود سود ببرد. البته امکان دارد شرایطی پیش بیاید که تمامی سهم های خریداری شده در سبد سرمایه گذار یا تعداد زیادی از آنها روندی نزولی داشته باشند یا بالعکس تمامی سهام موجود در پرتفوی او سود ده باشند.
ریسک و بازده سبد سهام یا پرتفوی
منظور از ریسک و بازدهی سبد سهامی، میانگین ریسک و بازدهی است که سهام خریداری شده در سبد سرمایه گذار دارند. و قطعا اگر نمادهایی با ریسک بالا در سبد خود داشته باشید امکان بازدهی سبد او هم بیشتر میشود و از طرفی امکان زیان ده بودن هم افزایش مییابد. پس باید سبدی تشکیل دهید که ریسک و بازدهی معقولی داشته باشد.
ریسک استرتژیک
پس از تعاریف و معرفی انواع ریسک و قبل از ورود به بحث مهندسی ریسک به موضوع مهم ریسک استراتژیک باید پرداخت. ریسکهای استراتژیک، ریسک های ناشی از تغییرات بنیادی در محیط اقتصادی یا سیاسیرا ریسک استراتژی گویند؛ بطور مثال: ریسک سیاسی را میتوان این طور بیان نمود که عدم ثبات در اوضاع سیاسی که به مسائل اقتصادی یک کشور آسیب بزند، به طور مستقیم بر عملکرد بنگاه های اقتصادی فعال در آن کشور تأثیر میگذارد. هر اندازه بی ثباتی سیاسی و اقتصادی افزایش یابد، عملکرد بنگاه های اقتصادی بیشتر با مشکل روبرو میشود. به این ریسک، ریسک سیاسی یا اصطلاحا ریسک کشور نیز میگویند. البته توجه شود که تحلیل شرایط و این که رویدادهای سیاسی چه تاثیری بر شرایط اقتصادی و بازارهای مالی میتوانند داشته باشند، بر عهده ی واحد مهندسی ریسک سازمان است
مهندسی ریسک (Risk Engineering)
عبارت است از شناسایی، ارزیابی و اولویت بندی خطرات احتمالی و به دنبال آن، استفاده هماهنگ و بهینه از منابع، برای به حداقل رساندن احتمال تاثیر اتفاقات ناگوار و یا به حداکثر رساندن احتمال تحقق فرصتها. در دنیای کسب و کار، مهندسی ریسک، فرآیند شناسایی، تحلیل و پذیریرش عدم قطعیت در تصمیم گیریها است. معمولا Risk Engineering زمانی اتفاق میافتد که یک مدیر یا سرمایه گذار، احتمال زیانها و خطرات یک سرمایه گذاری را تجزیه و تحلیل کرده و تلاشکند با توجه به اهداف سرمایه گذاری و توان تحمل خطرات، اقدامات مناسب را انجام دهد. ریسک، هم به صورت مطلق و هم به صورت نسبی قابل سنجش است. درک کامل و درست اشکال مختلف ریسک میتواند به سرمایه گذاران کمک کند تا فرصتها و هزینه های مرتبط با رویکردهای مختلف سرمایه گذاری را به خوبی بررسی و ارزیابی کنند. بر اساس دیدگاه مهندسی ریسک، به طور کلی ریسکها به دو دسته تقسیم میشوند:
ریسکهای خالص: در این ریسکها نتایج مورد انتظار، یک ضرر است. مانند خسارت ناشی از آتش سوزی، تصادفات رانندگی، سرقت و…
ریسک برد یا باخت: در این دسته از ریسکها ممکن است سرمایه گذار ضرر کند، ممکن است سود به دست آورد و یا ممکن است شرایط بدون تغییر بماند.
سرمایه گذاری در بازار سهام، تصمیم یک مدیر یا سرمایه گذار در مورد راه اندازی خط تولید جدید و… نمونه هایی از این نوع ریسک به شمار میرود.
ساختار مهندسی ریسک
ساختارهای مهندسی ریسک شامل برنامه ریزی، سازماندهی، بودجه بندی و کنترل هزینه ها هستند. بنابراین، به شکلی طراحی شده اند که چیزی بیش از اشاره به ریسکهای موجود را انجام دهند. یک ساختار مهندسی ریسک مطلوب و کارآمد باید بتواند عدم قطعیتها را محاسبه کرده و تاثیر آنها بر کسب و کار را پیش بینی کند. بنابراین، پذیرش یا رد ریسکها به سطوح تحملی بستگی دارد که یک کسب و کار قبلا برای خود تعریف کرده است.
در صورتی که یک کسب و کار، مهندسی ریسک را به عنوان یک فرآیند منظم و مستمر، برای شناسایی و حل خطرات احتمالی راه اندازی کند، ساختارهای Risk Engineering میتوانند برای حمایت از سایر سیستمهای کاهش ریسک مورد استفاده قرار گیرند. در چنین حالتی، کسب و کار شما در مقابل خطرات غافلگیر نمیشود، چرا که تمرکز بر مدیریت ریسک کاملا فعال است. در واقع Risk Engineering به سرمایه گذاران کمک میکند تا:
- برنامه ریزیها، تصمیمگیریها و اولویت بندیها را بهبود ببخشید.
- منابع و سرمایهها را کارآمدتر و موثرتر از گذشته به هر بخش اختصاص دهید.
- به شما امکان میدهد تا میزان اشتباهات را به حداقل برسانید.
- به شما کمک میکند تا طرح کسب و کار خود به موقع و با در نظر گرفتن میزان بودجه در دسترس، ارائه دهید.
سرمایه گذاران باید در خاطر داشته باشند که برای اطمینان از سازگاری، کارآمدی و تاثیر مهندسی ریسک، دنبال کردن یک فرآیند رسمی ضروری است.
فرآیند مهندسی ریسک
موارد موجود در فرآیند مهندسی ریسک:
. شناسایی هوشمند خطرات پیرامون فعالیتهای تجاری،
. ارزیابی احتمال وقوع اتفاقات،
. درک چگونگی واکنش به این اتفاقات،
. قرار دادن سیستمهایی برای روبرو شدن با عواقب رویدادها،
. نظارت بر اثربخشی رویکردها و کنترل مهندسی ریسک،
مراحل انجام مهندسی ریسک
مهندسی ریسک شامل ۵ مرحله است اما به خاطر داشته باشید که بسته به نوع پلتفرم کاری، ممکن است در این مراحل تغییراتی ایجاد شود.
مرحله۱: تعیین اهداف
در اولین گام، سرمایه گذاران باید اهداف مهم و کلیدی کسب و کار خود را مشخص کنند. پیش از انجام معاملات تجاری، یک استراتژی تعیین کرده و از خودشان بپرسند "برای رسیدن به این اهداف چقدر باید ریسک کنید؟"
مرحله۲: شناسایی خطرات احتمالی
سعی کنند تمام حوادثی که ممکن است اثرات نامطلوب و منفی داشته باشند را پیدا کنند. در واقع مرحله شناسایی خطرات، به این معنی است که هنگام انجام معاملات، باید تمامی خطراتی که ممکن است پیش بیایند را در ذهن خود داشته باشند، تا در صورت بروز آنها، آمادگی لازم را داشته باشند و بتوانید عکس العمل مناسب نشان دهند.
مرحله۳: ارزیابی ریسک
اکنون زمان ارزیابی خطرات و شدت تاثیر آنهاست. سپس باید ریسکها را به ترتیب اهمیت، اولویت بندی کنند و ببینند خطرات مورد انتظار تا چه اندازه بد و نامطلوب هستند و تا کجا حاضرند این ریسکها را تحمل کنند؟
مرحله۴: ارائه راهحل
این مرحله شامل ارائه پاسخ و راه حل برای هر نوع ریسک، با در نظر گرفتن درجه اهمیت آن است. به این صورت مشخص میشود که در صورت وقوع یک اتفاق نامطلوب، چه اقداماتی باید انجام شود.
مرحله۵: نظارت
در پایان باید بر روی استراتژی تحقیق درباره مهندسی ریسک، نظارت کافی داشته باشند و کارایی آن را در واکنش به حوادث مورد بررسی قرار دهند. این مرحله نیازمند جمع آوری و تجزیه و تحلیل مداوم اطلاعات است.
راهکارهای ارتقای فرآیند مهندسی ریسک
- مسئولیتها را به صورت واضح و شفاف توضیح دهند
هر نقص و مشکلی که در تفهیم مسئولیتهای سازمان سرمایه گذاری وجود داشته باشد، احتمال ریسک را افزایش میدهد. پس بهتر است مطمئن شوند که هر فرد به طور کامل و دقیق از وظایف و مسئولیتهای خود آگاهی دارد.
- ریسکها را از همان ابتدا شناسایی کنندهر چه سریعتر به ریسکها و خطرات بپردازند، Risk Engineering آسانتر خواهد شد. پس در آغاز هر پروژه، به مهندسی ریسک فکر و بررسی کنید برای هر ریسک، چه شاخص های هشدار اولیه ای میتوانند پیدا کنند.
- خطرات را به درستی توصیف کنند
بهتر است یک رشته ریسک در نظر گرفته شود و برای هر کدام علت و معلول تعریف کنند.
- ریسکها را بررسی و اولویت بندی کنید
لازم است برای ارزیابی و اولویت بندی همه ریسکهای شناخته شده، از یک شاخص ریسک استفاده کنند. به این ترتیب میتوانند احتمال تاثیر و میزان شدت آنها را نیز محاسبه کنند.
- مسئولیت پذیر باشند
اگر در طول انجام کار متوجه نقص و مشکلی شدند، مسئولیت آن را به عهده بگیرند و برای حل آن از تمامی اعضای تیم کمک بگیرند. چرا که مهندسی ریسک، زمانی بهترین عملکرد را دارد که همه افراد اجازه اظهار نظر داشته باشند.
- فهرستی از ریسکهای احتمالی تهیه کنند
با ثبت ریسکها، تصویر کلی تری از خطرات احتمالی خواهند داشت، این موضوع، باعث میشود اطلاعات را راحتتر به اشتراک بگذارند و سریعتر پاسخ دند.
- مثبت فکر کنند
به خاطر داشته باشند که ریسکها میتوانند مثبت هم باشند و فرصتهایی را در اختیارشان قرار دهند. پس تنها بر ابعاد منفی آنها تمرکز نکنند.
اهداف مهندسی ریسک
از آنجا که مهندسی و ارزیابی ریسکها، بهترین راه برای مبارزه با اتفاقات و حوادث ناخوشایند است. با ارزیابی برنامه و بررسی مشکلات و حوادث بالقوه و همچنین، ارائه راهکارهایی برای رفع آنها، میتوانند موفقیت پروژه تضمین کنند. مهندسی ریسک چهار هدف اصلی دارد. این اهداف عبارتند از:
۱. شناسایی ریسکهای احتمالی،
۲. کاهش خطرات،
۳. ایجاد قوانین کارآمد منطقی برای تصمیم گیری بهتر در مقابل ریسکها،
۴. برنامه ریزی،
اهمیت مهندسی ریسک
همان طور که گفته شد، یک برنامه قدرتمند و موثر Risk Engineering، به کسب و کارها کمک میکند تا برای جلوگیری یا تعدیل خطرات و تهدیدات احتمالی راه کارهای مناسب برای ایجاد فرصت و کسب سود ایجاد کنند. همچنین، در صورت مواجهه با خطر، تاثیر آن را به حداقل برسانند. «استراتژیهای مدیریتی متمرکز بر مهندسی ریسک»، به سازمانها کمک میکند تا نسبت به تصمیمات تجاری خود مطمئنتر باشند و راحتتر به اهدافشان برسند. بنابراین، با اجرای مهندسی ریسک در سازمان و در نظر گرفتن خطرات و حوادث مختلف احتمالی پیش از وقوع، کسب و کار شما میتواند از احتمال بروز خطرات جلوگیری کند، یا در صورت وقوع، آنها را به بهترین شکل ممکن رفع کند و به فرصت تبدیل نماید.
مزایای مدیریت ریسک
اکنون با مهندسی ریسک، مراحل و ضرورت انجام آن آشنا شدیم. اما مزایای مهندسی ریسک چیست و استفاده از آن چه تاثیری بر فعالیتهای تجاری سرمایه گذاران دارد؟ Risk Engineering، در مقابل آسیبها و خطرات احتمالی، عملکرد مطمئن و موثری دارد. لذا یک محیط کار امن و مطمئن برای خود باید ایجاد کنند و ثبات عملیات تجاری را افزایش دهند. در این فرآیند، توجه به خطرات و آسیبهای احتمالی، مسئولیتهای حقوقی کسب و کار را کاهش میدهد.
باورهای غلط در مورد مهندسی ریسک
هر چند که این روزها مهندسی ریسک در رویکرد مهندسی فرآیندهای کسب و کار گسترش پیدا کرده اما هنوز هم در تجارت به عنوان یک پتانسیل منفی در نظر گرفته و با بحث مدیریت ریسک اشتباه میشود. در صورتی که مهندسی ریسک، فرآیندی است که به توانایی تشخیص و استفاده بیشتر از فرصتها بستگی دارد. هر چند این جمله که "معمولا با نتایج منفی همراه است"، درست است. اما هدف مهندسی ریسک، تشخیص فرصتها برای سرمایه گذاری بر روی توانمندی هایی است که یا پنهان و یا کمتر آشکار شده اند. بنابراین، میتوان گفت گاهی اوقات روبرو شدن با خطر، برای دستیابی به به فرصت و یا عملکرد بهتر و موثرتر، ضروری است. گفته شد که مهندسی ریسک، چارچوبی برای پیگیری مداوم و بهینه سازی فرآیندهای یک تجارت است تا برسد به سود. بر اساس اصول پیشرفت و بهبود مستمر، مهندسی ریسک، فرآیندی در حال انجام است که به سادگی متوقف نمیشود. بنابراین، وقتی صحبت از مهندسی ریسک باشد، حتما جایی برای بهبود مداوم فرآیندها وجود دارد.
#حیدر_ربیعی #ریسک #ریسک_سیستماتیک #ریسک_غیر_سیستماتیک #ریسک_تجاری #ریسک_بازار #مشاور_ارشد_استراتزی_مالی_اقتصادی_سرمایه_گذاری #مشاور_کسب_و_کار #استراتژی_عملکرد #بازار_سرمایه #بورس #سرمایه_گذاری #سود_سهام #مقالات_مالی #مقالات_حسابداری