در اکوسیستم جهان سوم، درستکاری منجر به عقب‌افتادگی می‌شود اما نباید ناامید شد!

در دورهٔ آموزشی سربازی، این شانس را داشتم تا در پادگانی آموزش ببینم که قبل از انقلاب، تفرجگاه محمدرضا پهلوی بود و بسیار جای باصفایی بود. بگذریم ... روزی قرار بود آموزش سینه‌‌خیز ببینیم و گروه‌گروه شدیم و به ترتیب شروع به سینه‌خیز رفتن کل طول محوطه کردیم. به محض اینکه سروانی که مسئول گُردان ما بود سرش را برمی‌گرداند،‌ برخی دوستان بلند می‌شدند و می‌رفتند چند متر جلوتر و دوباره شروع به سینه‌خیز رفتن می‌کردند تا سریع‌تر مسیر را طی کنند و کمتر خسته شوند که در نهایت، من و چند نفر دیگر از دوستان که از این فرصت سوء‌استفاده نمی‌کردیم، به دلیل اینکه از بقیهٔ سربازها در ظاهر «تنبل‌تر» و «بی‌عُرضه‌تر» بودیم، جریمه شدیم و سروان ما را فرستاد ابتدای مسیر تا یاد بگیریم که باید سریع باشیم غافل از اینکه بقیه تقلب کرده‌ بودن!

الان هم که وارد دنیای کسب‌وکار شده‌ام، می‌بینم که دقیقاً قضیه به همان صورت است. برای روشن‌تر شدن مسئله، چند مثال می‌زنم. 

خیلی سایت‌های زیر ۱۰۰ ایران با توجه به رتبهٔ الکسا هستند که برای دانلود نرم‌افزارن (اسم نمی‌برم.) اگر ارزش نرم‌افزارهایی که در این سایت‌های از دید من «دزد» رو جمع بزنیم، به چندین میلیارد می‌رسد. جالب اینجا است که از مدیران این‌گونه سایت‌ها به عنوان کارآفرین موفق، افراد تاثیرگذار در وب‌فارسی و چیزهایی از این دست هم در جشنواره‌های مختلف مثل جشنواره وب تقدیر می‌شود! به عنوان مثالی دیگر، یک پروژه‌ٔ دولتی طراحی نرم‌افزار است و دو شرکت هم‌زمان اقدام می‌کنند. یکی اهل سکهٔ بهار آزادی دادن است و دیگری صرفاً روی کیفیت کارش مانور می‌دهد. خب مسلماً مشخص است که برندهٔ این بازی کیست! یا به عنوان یک مثال دیگر، گرفتن برخی جوازها را می‌توان مثال زد که اگر بخواهی از راه قانونی پیگیری کنی، ماه‌ها طول می‌کشد، اما برخی با زد و بند ظرف چند ساعت مجوز را می‌گیرند (جالب اینجاست که وقتی می‌خواهی به کودکان ابتدایی آموزش اصل کدنویسی دهیم، می‌گویند که این کار غیرقانونی است و باید مجوز داشت اما تجاوز به بچه‌های مردم در مدرسه و از آن بدتر،‌ در دارالقرآن، مجوز نمی‌خواهد!)

در اکوسیستم‌های فاسد که غالباً در جهان سومی هستند، افراد فاسد با استفاده از رانت روز به روز بیشتر پیشرفت می‌کنند چرا که قانون و مهم‌تر از قانون، عُرف جامعه «مدافع» ایشان است و اگر کسی فاسد نباشد، پس از مدتی سرخورده می‌شود و نمی‌تواند از پس هزینه‌هایش برآید و در نهایت لیبل‌هایی همچون «نامدیر» رویش می‌خورد و این در حالی است که اگر افرادی که صراط مستقیم را طی می‌کنند در اکوسیستم‌های سالمی همچون ژاپن یا آلمان یا کشورهای اسکاندیناوی (مثل نروژ یا دانمارک) به کار بپردازند، روز به روز موفق‌تر خواهند شد چرا که باز هم قانون «مدافع» ایشان است!!!

این نیم‌نگاهی به نیمهٔ خالی لیوان بود اما ... اما نباید ناامید شد که برندهٔ اصلی کاملاً مشخص است که کیست. ممنون که وقت گذاشتید. جای نظر، انتقاد و پیشنهاد شما در بخش کامنتینگ است.