DRM: استانداردی برای توزیع محتوا و مخالفت بنیاد نرم‌افزارهای آزاد با آن!

در گذشته برای مشاهدۀ ویدئوها نیاز به نصب پلاگین‌هایی مثل Adob Flash یا Microsoft Silverlight بود اما پس از مرگ ادوبی فلش و کاهش محبوبیت سیلورلایت، W3C تصمیم گرفت تا این مسئولیت را از پلاگین‌ها گرفته و به مرورگرها انتقال دهد به طوری که این کار از طریق تگ <video> نسخهٔ HTML5 عملی گردید. اساساً چنین حرکتی موافقان و مخالفان خود رو دارا بود که در این مقاله قصد داریم در مورد قابلیت‌ها، منتقدین و حامیانش صحبت می‌کنیم.

اگر تاکنون در مورد Digital Rights Management (مدیریت حقوق دیجیتال) یا به‌ اختصار DRM چیزی نشنیده‌اید، بایستی گفت که این اصطلاح برای تکنولوژی‌های مختلف به‌ کار می‌رود و مانع هرگونه شبیه‌سازی غیرمجاز و توزیع غیرقانونی محتوای رسانه‌ای می‌شود. پیش از این، پیاده‌سازی DRM روی وب‌سایت‌ها غالباً نیازمند پلاگین‌هایی مثل ادوبی فلش، سیلورلایت و ... بود اما به مرور اجرای محتوای چندرسانه‌ای در مرورگر با فناوری‌ HTML5 آسان‌تر شد (نیاز به توضیح نیست که برخلاف ادوبی فلش که زمانی فضای آنلاین را تحت کنترل خود درآورده بود، ویدئوهای HTML5 نیاز به نصب هیچ‌گونه پلاگینی ندارند.)

Tim Berners-Lee، مبتکر وب و مدیر W3C که به دنبال توسعۀ این کنسرسیوم است، یکی از کسانی است که مهر تأیید روی EME زده است که این اصطلاح مخفف واژگان Encrypted Media Extensions (افزونه‌های رسانه‌ای رمزگذاری‌شده) است به طوری که وی با این موضوع که از EME به‌ عنوان یک DRM استاندارد برای وب استفاده شود کاملاً موافق است.

به طور کلی، EME بر اساس HTML5 Media Source Extensions پیاده‌سازی شده و این امکان را فراهم می‌سازد تا محتواهای رمزگذاری شده با MPEG-DASH و MPEG-CENC در HTML5 اجرا گردد (لازم به ذکر است که سال 2013 کمپانی Netflix اولین شرکتی بود که ویدئوهایی با فناوری HTML5 را با استفاده از EME در کروم‌بوک سامسونگ پخش کرد.)

Free Software Foundation (بنیاد نرم‌افزارهای آزاد) از طریق کمپینی موسوم به Defective By Design، مخالفت خودش را با عرضهٔ DRM برای وب اعلام کرده‌ بود به طوری که اعضای این بنیاد معتقدند که با این کار کنترل کاربران روی سیستم‌هایشان به حداقل می‌رسد (این بنیاد همچنین ادعا می‌کند شرکت‌های گوگل، نت‌فلیکس و اپل W3C را در مورد پیشنهاد Web DRM تحت فشار قرار داده‌اند و این در حالی است که این شرکت‌ها جزو حامیان مالی W3C هستند!) W3C در اطلاعیه‌ای اعلام کرده است که:

EME یک تجربۀ کاربری بهتر، همکاری بیشتر، حفظ حریم‌ خصوصی، امنیت و دسترسی به ویدئوهای رمزنگاری شده را فراهم می‌کند.

اما در عین‌ حال آن‌ها تصدیق می‌کنند که بسیاری از کاربران مخالف پیاده‌سازی طرح EME هستند که در ادامه انتقادهای وارده به این طرح در موارد زیر خلاصه شده‌اند:

- حمایت ناکافی از کاربران
- وجود مشکلاتی در ساپورت‌ کردن پروژه‌های رایگان نرم‌افزاری
- عدم ایجاد یک تعهدنامه به‌ منظور در نظر گرفتن جریمه در صورت ایجاد تخلف
- چالش‌هایی برای سازگاری با افراد معلول

بنیاد نرم‌افزارهای آزاد در یک کلام طرفدار آزادی است و آن‌ها دلیل می‌آورند که آسان‌سازی فرآیند اجرای DRM باعث سوء‌استفادهٔ بیشتر مجرمین سایبری می‌شود. John Sullivan، مدیر اجرایی بنیاد نرم‌افزارهای آزاد، در این رابطه اظهار داشته است:

امروز، روز مرگ وب هست چرا که W3C به‌ سادگی حریم‌ خصوصی کاربران رو به حراج گذاشته! البته این پایان کار نیست چرا که می‌شه روی آن تجدیدنظر کرد. اجازه ندید شرکت‌های غول‌ کنترل وب رو در دست بگیرن.

به گفتۀ W3C، وب‌سایت‌های مختلف اِستریمینگ آنلاین دارای حقوق کپی‌رایت هستند و حفاظت از حقوق ایشان باید به شیوه‌ای ایمن و در فضایی آرام اِعمال شود و این در حالی است که EME در مقایسه با روش‌های قبلی مشاهده ویدئوهای رمزنگاری شده در وب، دارای این مزیت است که تمام تعاملات در مرورگر اتفاق می‌افتد و این مسئولیت را از گردن پلاگین‌ها برمی‌دارد و به مرورگرها منتقل می‌کند.