امروزه سؤالی با این مضمون که «بچهها چند ساعت باید تلویزیون تماشا کنند؟» به عنوان یکی از اصلیترین سؤالات والدینی مبدل شده است که دغدغهٔ فرزندان خود را دارند اما شاید بایستی این سؤال را به «بچهها چند ساعت باید تلویزیون تماشا کنند یا با موبایل/ تبلت کار کنند؟» تغییر داد چرا که با عرضهٔ اپهای بسیاری که برای بچهها طراحی شدهاند، شاید در حال حاضر بچهها زمان کمتری را پای تلویزیون سپری کنند اما در عین حال با موبایل یا تبلت خود بازی کنند!
یک سازمانی فرهنگی آمریکایی تحت عنوان AAP پیشنهاد میکند که بچهها میبایست چیزی در حدود یک الی دو ساعت در روز تلویزیون تماشا کنند یا با تبلت خود بازی کنند (البته این عدد نسبی است و بسته به نوع کشور، فرهنگ موجود در خانواده و ... متغیر است.) و استفادهٔ بیشتر از حد از این دستگاهها، دارای تأثیراتی منفی در رشد کودک است.
تحقیقات حاکی از آنند که اگر بچهها بیش از حد استاندارد از تلویزیون یا ابزارهای هوشمند استفاده کنند، این مسأله منجر به چاقی، عادات خواب نامرتب و همچنین برخی ناهنجاریهای اجتماعی میشود (البته ناگفته نماند که استفادهٔ صحیح از این ابزارها حتماً دارای تأثیرات مثبتی هم هست.)
آنچه والدین میبایست انجام دهند این است که بسته به شرایط خاص خانوادگی خود، در نظر گرفتن روحیات فرزند یا فرزندانشان و دیگر پارامترها، زمان مناسب برای استفاده از این ابزارها را تعیین کرده و تمام تلاش خود را به کار بندند تا حداکثر استفاده را از آن زمان داشته باشند.
به چه شکل بیشترین اثربخشی را از ابزارهای هوشمند ببریم؟
استفاده از این ابزارها زمانی بهترین ثمره را دارا است که والدین و فرزندان با همدیگر اقدام به استفاده از آنها کنند. به طور مثال، ما -به عنوان پدر یا مادر- میتوانیم فرهنگ کتابخوانی دیجیتال را با استفاده از تبلت به فرزندان خود بیاموزیم که نه تنها کتابهای داستان به صورت پیدیاف و … روی دستگاههای هوشمند فرزندانمان قرار دهیم، بلکه خودمان هم سعی کنیم که تا حد ممکن به این شکل کتاب مطالعه کنیم تا از یک سو فرهنگ کتابخوانی را به فرزندانمان بیاموزیم و از سوی دیگر فرهنگ حمایت از درختان و جنگلها را به نوآموزان گوشزد کنیم.
نکتهٔ دیگری که در اینجا باید مد نظر قرار دهیم این است که دو ساعت تلویزیون نگاه کردن هرگز معادل با دو ساعت کار با تبلت نیست! به عبارت دیگر، میزان یادگیری بچهای که با تلویزیون نگاه کردن صرفاً یک مصرفکننده است با میزان یادگیری بچهای که با استفاده از اپلیکیشنهای آموزشی ذهناش درگیر میشود یکسان نمیباشد. تحقیقات علمی حاکی از آنند که پیش از هر چیز، ما انسانها زمانی که در فعالیتی مشارکت میکنیم، آن را بهتر یاد میگیریم (در اینجا منظور از مشارکت اصلاً استفاده از انگشتان دست در استفاده از تبلت نیست بلکه استفاده از ذهن برای حل یک مسئله، یافتن جواب، حل کردن یک چالش و … است.) علاوه بر این، بچهها برای یادگیری بهتر نیاز دارند تا غرق در موضوع شوند؛ اپهایی که دارای صوت، ویدیوهای نامرتبط و از همه بدتر تبلیغات هستند اصلاً متضمن یادگیری بهتر بچهها نمیباشند؛ حتی اگر موضوع اپ، آموزشی باشد.
یکی دیگر از چیزهایی که متضمن یادگیری بهتر میشود این است که دادههای جدیدی که در اختیار کودک قرار میگیرد مرتبط با آموختههای گذشتهٔ وی باشد. به عبارت دیگر، والدین همواره باید سعی کنند اپهایی در اختیار فرزندانشان قرار دهند که با دانش قبلی بچهها مرتبط باشد.
به عنوان مورد آخر هم بایستی ذکر کنیم اپلیکیشنهایی برای بچهها مفیدتر هستند که این امکان را در اختیار ایشان قرار دهند تا با سایر بچهها در تعامل باشند تا از همین سنین کودکی تیموُرک (کار گروهی)، تعامل با سایرین و مهارتهای اجتماعی را فرا بگیرند.
کلام آخر
نتیجه اینکه والدین میبایست تمام تلاش خود را به کار بندند تا اصطلاحاً Screen Time فرزندان خود را به حداقل برسانند و آن حداقل زمان را هم تا حد ممکن مفید و آموزشی کنند. البته در اینجا منظور این نیست که بچهها اصلاً روی تبلت خود بازی نداشته باشند، بلکه منظور این است که محتوای قرار گرفته روی تبلت ایشان گزینش شده باشد. بسیاری از بازیها هستند که نه تنها سرگرمکننده هستند، بلکه بار آموزشی داشته، تفکر انتقادی را به کودک میآموزند و از همه مهمتر، راه درست فکر کردن را به مخاطب آموزش میدهند.