اینترنت اشیاء (Internet of Things) چیست؟

Internet of Things یا به اختصار IoT به مجموعه‌ای از دیوایس‌های کامپیوتری، اشیاء، حیوانات و حتی انسان‌های مرتبط با یکدیگر گفته می‌شود که هر کدام از آن‌ها دارای یک اصطلاحاً Unique Identifier (شناسهٔ منحصربه‌فرد) است و بدون نیاز به دخالت انسان یا هر چیز دیگری قادر خواهند بود تا از طریق شبکهٔ #اینترنت به ارتباط با یکدیگر بپردازند و در یک کلام، در چنین حوزه‌ای بیشتر تمرکز روی نحوهٔ تعامل ماشین‌ها با یکدیگر است تا انسان‌ها با ماشین‌ها.

اصطلاح Internet of Things در میان کاربران فارسی زبان به «اینترنت اشیاء» ترجمه شده است که با ذکر تاریخچه و ماهیت واقعی IoT، بدون شک انتخاب چنین معادلی کاری بس اشتباه بوده که متأسفانه در وب فارسی جا افتاده است. در واقع، وقتی می‌گوییم اشیائی که از طریق اینترنت با یکدیگر صحبت می‌کنند و به تعامل با یکدیگر می‌پردازند، پس چه بهتر که چنین چیزی را تحت عنوان اشیاء اینترنتی قلمداد کنیم.

با پیشرفت روزافزون فناوری، تصور دنیایی که در آن‌ هر چیز نه تنها از طریق شبکه مرتبط است بلکه به صورت خودکار فعالیت می‌کند اصلاً دور از ذهن نیست. به طور مثال، در راه برگشت از سر کار به منزل هستید و ناگهان یک نوتیفیکیشن روی گوشی خود دریافت می‌کنید که تخم‌مرغ یا کره ندارید البته این در حالی است که چنین پیامی از طرف همسرتان نیست بلکه از طرف یک یخچال/فریزر هوشمند است که به اینترنت متصل می‌باشد!

در دنیای که در آینده‌ای نه چندان دور به این شکل اصطلاحاً Connected خواهد بود، دیگر نباید نگران بسیاری از مسائل باشیم چرا خودِِ اشیائی که در اطراف‌مان هستند به اندازهٔ کافی هوشمند شده‌اند که نیازی به مراقبت نداشته باشند و تمامی این‌ها به یُمن وجود IoT است.

مثال‌هایی در ارتباط با اینترنت اشیاء
برای روشن‌تر شدن ماهیت Thing در Internet of Things، در ادامه به ذکر چند مثال می‌پردازیم. به طور کلی، یک شیئ در اینترنت اشیاء می‌تواند انسانی باشد که یک میکروچیپ مانیتور ضربان قلب در بدن وی جایگذاری شده که به محض مشاهدهٔ مشکلی برای قلبش، نوتیفیکیشنی برای پزشک یا بیمارستان مربوطه ارسال کند یا اینکه خودرویی باشد که با استفاده از سنسورهایی خاص، به محض کم شدن باد تایرها این موضوع را به اطلاع راننده برساند. در واقع، هر چیز یا شیئی که بتوان یک آی‌پی به آن اختصاص داد را می‌توان در اینترنت اشیاء به عنوان یک ماهیت واقعی مد نظر داشت (برای آشنایی بیشتر با مفهوم آی‌پی می‌توانید به مقالهٔ IP چیست؟ مراجعه نمایید.)

آشنایی با تاریخچهٔ اینترنت اشیاء
برخی بر این باورند که ایدهٔ اولیهٔ IoT در سال ۱۸۳۲ با ایدهٔ تلگراف الکترونیکی شکل گرفت. به‌ هر حال، چه استارت ایدهٔ اولیهٔ IoT با تلگراف الکترونیکی خورده باشد چه نخورده باشد، بدون شک اختراع بارکد در سال ۱۹۵۲، اختراع اولین کامپیوتر پرتاپل در سال ۱۹۵۵ برای تقلب در قماربازی، اولین مِسج در سال ۱۹۶۹، اولین دستگاه فروش نوشابه در سال ۱۹۸۲ در Carnegie Melon University همه و همه راه را برای IoT باز کرده‌اند اما در نهایت اصطلاح Internet of Things توسط Kevin Ashton، هم‌بنیانگذار و مدیر اجرایی Auto-ID Center در دانشگاه ام‌آی‌تی، در سال ۱۹۹۹ ابداع شد به طوری که وی IoT را این‌گونه توصیف می‌کند:

امروزه کامپیوترها و همچنین اینترنت توسط عامل انسانی کنترل می‌شن و این در حالیه که ۵۰ پتابایت (هر پتابایت معادل است با ۱۰۲۴ ترابایت) دیتای اولیهٔ بوجود آمده در اینترنت توسط انسان‌ها ایجاد شدن اما مشکل اینجاست که انسان‌ها با کمبود زمان مواجه هستن و علاوه بر این، کمبود توجه و دقت لازم هم خودش مشکل‌زاست و همهٔ این‌ها به این معنی هست که عامل انسانی برای تولید دیتا اصلاً گزینهٔ مناسبی نیست!
در عین حال، اگه از کامپیوترها برای جمع‌آوری داده‌ها بدون دخالت انسان کمک بگیریم، در نهایت با داده‌های معتبرتری مواجه خواهیم شد که برای به دست آوردن اون‌ها، هم‌ زمان و هم هزینهٔ به مراتب کمتری متحمل خواهیم شد که در چنین شرایطی به سادگی خواهیم فهمید که چیزهای پیرامونمون چه زمانی نیاز به تعویض شدن، تعمیر و یا مراقب خواهند داشت.

در یک کلام، اینترنت اشیاء دربرگیرنده مفهوم یک سیستم جهانی از اشیاء مرتبط با یکدیگر است که از آن طریق کامپیوترها بدون دخالت انسان قادر به تشخیص اتفاقات دنیای پیرامون خود خواهند شد و بسته به نوع اتفاقات رخ داده، تصمیمی درست اتخاذ خواهند کرد.

آنچه مسلم است اینکه IPv4 برای اختصاص شناسه به تک‌تک اشیائی که در دنیا وجود دارد اصلاً مناسب نبوده و در صورتی که می‌خواستیم از نسخهٔ چهارم آی‌پی برای اینترنت اشیاء استفاده کنیم، با کمبود شناسه مواجه می‌شدیم و این شد که IPv6 ابداع شد تا این خلاء را پر سازد. به عبارت دیگر، تعداد شناسه‌هایی که در IPv6 وجود دارند به‌ قدری زیاد است که در عصر اینترنت اشیاء قادر خواهیم بود تا حتی به یک عدد دانهٔ شِن نیز یک شناسهٔ منحصربه‌فرد اختصاص دهیم و باز هم کلی شناسهٔ بلااستفاده داشته باشیم (برای کسب اطلاعات بیشتر در این رابطه، می‌توانید به مقالهٔ درآمدی بر تفاوت‌های مابین IPv4 و IPv6 مراجعه نمایید.)

نتیجه‌گیری
گفته می‌شود که از سال ۲۰۲۰ به بعد میلیون‌ها دیوایسی که بتواند با سایر دستگاه‌ها تعامل برقرار سازند اختراع، ساخته و عرضه خواهد شد اما در عین حال در نظر داشته باشیم که مسئلهٔ #امنیت این تعداد اشیاء متصل به اینترنت هم خود جای بحث دارد و متخصصین امنیت سایبری باید بیش از گذشته مقولهٔ حریم خصوصی کاربران را جدی بگیرند چرا که به طور مثال هک شدن یک خودروی اینترنتی می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری داشته باشد.