امروزه سیستم‌عامل Windows با قابلیت‌های جدید و جذاب خود، به یکی از محبوب‌ترین سیستم‌عامل‌های دنیا تبدیل شده است که در این مقاله به تاریخچهٔ تغییرات ویندوز از آغاز تاکنون خواهیم پرداخت (اگر علاقمند به آشنایی با تاریخچهٔ macOS هستید، توصیه می‌کنیم به مقالهٔ آشنایی با تاریخچۀ سیستم‌عامل macOS مراجعه نمایید.)
Windows 1.0
وقتی در سال ۱۹۸۵ برای نخستین بار سیستم‌عامل ویندوز به بازار عرضه شد، هیچ شباهتی به ویندوزی که امروزه می‌شناسیم نداشت. در واقع، نخستین نسخهٔ ویندوز یک سیستم‌عامل واقعی نبود بلکه فقط یک به اصطلاح Operating Environment برای MS-DOS قلمداد می‌شد که قرار بود Interface Manager نامیده شود. هرچند ویندوز نسخهٔ 1 بسیار ساده و ابتدایی بود، اما چند ابزار نوآورانه شامل Windows Paint ،Windows Write و همچنین یک بازی به نام Reversi را با خود به همراه داشت.
Windows 2.X
نسخهٔ بعدی ویندوز که در سال ۱۹۸۷ منتشر شد، دو نرم‌افزار معروف اِکسل و وُرد را با خود به ارمغان آورد؛ اما اپلیکیشن دیگری که شاید در موفقیت ویندوز نقش مهم‌تری داشت، Aldus PageMaker بود که تا پیش از آن تنها در انحصار مکینتاش بود و معرفی‌اش در این نسخه، ویندوز را به پلتفرم فوق‌العاده محبوبی تبدیل کرد. شرکت اپل که بسیاری از رابط‌های کاربری خود را تحت لیسانس مایکروسافت به ثبت رسانده بود، در آن دوران و با محبوب‌تر شدن ویندوز نگران شده و حس می‌کرد که مایکرسافت در حال تقلید از اپل است و به طور کلی رقابتی بزرگ در حال شکل گرفتن بود!
Windows 3.X
افزودن قابلیت به اصطلاح Multitasking، معرفی حافظهٔ مجازی و تجدید نظر در طراحی این سیستم‌عامل، در نهایت در سال ۱۹۹۰ به ارائهٔ نسخهٔ سوم ویندوز انجامید که آن را به رقیب جدی سیستم‌عامل مکینتاش تبدیل نمود. همچنین عرضهٔ ویندوز ۳.۱ با تولید کامپیوترهای شخصی چندرسانه‌ای مقارن شد که درایو سی‌دی و کارت صدا از جدیدترین امکانات این نسل از کامپیوترها بود. ویندوز 3 با فروش حدود 10/000/000 نسخه، نه تنها به مهمترین منبع درآمد مایکروسافت تبدیل شد، بلکه نقش بزرگی نیز در موفقیت جهانی سیستم‌عامل ویندوز داشت.
Windows NT
مایکروسافت و آی‌بی‌ام دست همکاری با هم دادند تا جایگزینی برای DOS تولید کنند اما این همکاری زیاد دوام نیاورد و در سال ۱۹۹۲ تمام آنچه که قرار بود تحت عنوان OS/2 منتشر شود، با نام ویندوز NT ریلیس شد. ویندوز ۳.۱۱ و NT پا‌به‌پای یکدیگر و به صورت مجزا توسعه یافتند تا در نهایت یکپارچه شده و ویندوز XP را شکل دادند. در واقع، در آن زمان ویندوز NT با بهبود پشتیبانی خود از شبکه و فایل سیستم جدید خود تحت عنوان NTFS، به یکی از بازیگران مهم عرصهٔ سرور تبدیل شده بود.
Windows 95
در سال ۱۹۹۵، ویندوز ۹۵ موسوم به شیکاگو و با بهره‌گیری از ایده‌های ویندوز NT به بازار آمد. این نسخه از ویندوز برای سیستم‌های ۳۲بیتی نیز قابل‌استفاده بود و مدیریت حافظه در آن بهبود یافت اما در عین حال مشکلات زیادی داشت و عملکرد و ثبات آن با انتقادات بسیاری روبه‌رو بود! در نسخهٔ بعدی ویندوز ۹۵، مرورگر معروف اینترنت اکسپلورر معرفی شد و پشتیبانی از USB که امروزه به عنوان یک استاندارد در نظر گرفته می‌شود نیز به قابلیت‌های آن افزوده شد.
Windows 98
در ویندوز ۹۸ (موسوم به مِمفیس)، مایکروسافت پشتیبانی USB را تا حد زیادی بهبود داد و در این نسخه که در سال ۱۹۹۸ به بازار آمد، فایل سیستم‌های نسبتاً جدید FAT32 کاربرد گسترده‌تری پیدا کردند و استفاده از دیسک پارتیشن‌های بزرگ‌تر از دو گیگابایت مرسوم‌تر شد.
Windows 2000
در فوریهٔ سال ۲۰۰۰، مایکروسافت در نسخهٔ بعدی ویندوز NT از سرویس Active Directory خود رونمایی کرد. این کمپانی به منظور تجاری‌تر کردن محصول خود، یک DirectX بهبودیافته را نیز به ویندوز ۲۰۰۰ خود افزود و این نخستین باری بود که امکان اجرای بازی‌های مدرن بر روی سیستم‌عامل NT فراهم شده بود (هرچند ویندوز ۲۰۰۰ جدیدترین نوع ویندوز بود، اما در جانشینان بعدی آن، مکانیزم جدید و الزامی فعال‌سازی محصول معرفی شد که بحث‌های جنجالی گسترده‌ای را بر انگیخت.)
Windows ME
اندکی بعد و در ماه سپتامبر سال ۲۰۰۰، مایکروسافت جانشین جدیدی برای ویندوز ۹۸ معرفی کرد که Millenium Edition یا به اختصار ME نام داشت که این نسخه بیشتر بر مالتی‌مدیا متمرکز بوده و در همین نسخه بود که علاوه بر ارتقاء اپلیکیشن Windows Media Player به ورژن ۷، اپلیکیشن دیگری به نام Windows Movie Maker نیز معرفی شد. همچنین در این نسخه از System Restore رونمایی شد که امکان بازیابی اطلاعات را فراهم می‌آورد و این در حالی بود که Time Machine اپل چندین سال بعد تولید و عرضه شد.
Windows XP
سرانجام در سال ۲۰۰۱، ترکیبی از ویندوز 95/98/ME و NT/2000 در قالب ویندوز XP منتشر شد. این نسخهٔ جدید و ترکیبی مشکلات فراوانی داشت که نگرانی‌های امنیتی در ر‌أس آن‌ها قرار می‌گرفت اما به منظور رفع این دست مشکلات، مایکروسافت پس از انتشار ویندوز XP، به ارائهٔ ۳ Service Pack پرداخت (با تمام این مشکلات، این نسخه عمری طولانی‌تر از سایر نسخه‌ها داشت و حدود ۶ سال جایگاه خود را به عنوان گل سرسبد سیستم‌عامل‌های مایکروسافت حفظ نمود.)
Windows Vista
در سال ۲۰۰۷، ویندوز ویستا با طراحی کاملاً جدید و دستورالعمل‌های خاص خود به بازار آمد و این در حالی بود که تغییرات ریز فراوانی نیز در آن رخ داده بود که یکی از این تغییرات مساوی بود با جایگزینی آیکان ویندوز به جای دکمهٔ استارت. علاوه بر معرفی User Account Control، نرم‌افزارهای جدید Windows Calendar ،Windows DVD Maker و مجموعه‌ای از بازی‌های جدید نیز در این نسخه از ویندوز عرضه شدند.
Windows 7
در نسخهٔ ویندوز ۷، پلتفرم ویندوز از جهات مختلفی ارتقاء یافت که از مهمترین تغییرات این نسخه که در سال ۲۰۰۹ منتشر شد می‌توان به امکان بوت شدن سریع‌تر و پشتیبانی از قابلیت به اصطلاح Multi-touch اشاره نمود. ویندوز ۷ در بعضی جنبه‌ها نیز روندی معکوس داشت؛ مثلاً User Account Control خوبی که در ویندوز ویستا طراحی شده بود و چندین نرم‌افزار دیگر در این نسخه از ویندوز به طور کامل حذف شدند!
Windows 8 و Windows 8.1
ویندوز ۸ که در سال ۲۰۱۲ عرضه شد، با به‌روزرسانی‌های بصری گسترده‌ای که مرتبط با رابط کاربری بودند همراه بود اما تغییرات ظاهری تنها تفاوت آن با نسخه‌های پیشین نبود بلکه این نسخه با رابط کاربری کاملاً جدید خود، #تجربهٔ کاربری جدیدی را رقم می‌زد. Flat Design (طراحی مسطح) و حالت فول‌اسکرین پنجره‌ها از دیگر ویژگی‌های ویندوز ۸ بود. علاوه بر این، ویندوز ۸ قابلیت پشتیبانی از USB 3.0 را فراهم آورده و Windows Store را عرضه نمود (برای آشنایی بیشتر با مفهوم طراحی مسطح یا تخت، می‌توانید به مقالهٔ Flat Design چیست؟ مراجعه نمایید.) لازم به ذکر است به دلیل مشکلاتی که نسخهٔ 8 ویندوز داشت، مایکروسافت بلافاصله Windows 8.1 را در اکتبر سال 2013 عرضه کرد اما این نسخهٔ بهبودیافته هم کماکان انتقاداتی من‌جمله چرایی حذف دکمهٔ Start را به خود جلب کرده بود!
Windows 10
سرانجام در سال ۲۰۱۵، مایکروسافت آخرین آپدیت سیستم‌عامل خود را عرضه کرد و آن را Windows 10 نامید که یکی از شاخصه‌های ویندوز ۱۰ این است که به پلتفرم اصلی دیواس‌های مختلف مانند گوشی‌های هوشمند، تبلت‌های ویندوزی و کامپیوترهای شخصی تبدیل شد. از سایر قابلیت‌های جدید این نسخه می‌توان به پشتیبانی از ورود با تشخیص اثرانگشت و چهره، ارائهٔ مرورگر پیش‌فرض Edge و دستیار شخصی Cortana اشاره کرد (شایان ذکر است که در نخستین سال عرضهٔ ویندوز ۱۰، امکان ارتقاء از نسخهٔ ۷ و ۸ به نسخهٔ ۱۰ به صورت رایگان فراهم بود.)
و بدین صورت بود که ویندوز از یک نسخهٔ ساده و بسیار ابتدایی به نسخهٔ جذاب و پیشرفتهٔ ۱۰ رسید. قدیمی‌ترین نسخه‌ای که شما از ویندوز به خاطر دارید کدام است و چه تجربه‌ای از کار با نسخه‌های مختلف ویندوز دارید؟ نظرات، دیدگاه‌ها و تجربیات خود را با سایر کاربران سکان آکادمی به اشتراک بگذارید.