نکات یوایکسی برای طراحی صفحه‌های خطای 404

خواه‌ناخواه در پروسهٔ طراحی سایت زمان‌هایی پیش می‌آید که کاربران با ارور 404 NOT FOUND مواجه می‌شوند که این عدد اصطلاحاً یک Status Code در پروتکل اچ‌تی‌تی‌پی است که برای کسب اطلاعات بیشتر، می‌توانید به آموزش آشنایی با پیام‌های اچ‌تی‌تی‌پی مراجعه نمایید (لازم به یادآوری است کدهای وضعیت اچ‌تی‌تی‌پی در طراحی ای‌پی‌آی نیز حائز اهمیت‌اند که در همین راستا می‌توانید به مقالهٔ چگونه یک HTTP Status Code حرفه‌ای برای API خود بنویسیم؟ مراجعه نمایید.) به زبان ساده می‌توان گفت زمانی با یک خطای 404 مواجه می‌شویم که سرور ریسورس‌های مرتبط با آن صفحه را نیابد به طوری که این دست خطاها معمولاً به دلیل وجود لینک‌های نادرست در معرض دید کاربران سایت قرار می‌گیرند.

نیاز به توضیح نیست که وجود ارورها و اِکسپشن‌ها، به‌خصوص آن‌هایی که کاربران را بیش از سایرین ناامید می‌کنند، یکی از مسائلی که منجر به ایجاد یوایکس (تجربهٔ کاربری) بدی برای مخاطبین سایت می‌شود اما این در حالی است که چنانچه پاسخ به پرسش‌های زیر را بیابیم و از آن مهم‌تر کاربران را پس از خطای ایجاد شده به بهترین شکل ممکن راهنمایی کنیم، تا حد ممکن‌ می‌توان تأثیرات منفی صفحه‌های 404 را به حداقل رساند به طوری که این سؤالات عبارتند از:

- چه کسی مشکل را ایجاد کرده است؟
- چرا این اتفاق افتاده است؟
- چه موقع این مشکل مرتفع خواهد شد؟
- در حال حاضر کاربر چه کاری می‌تواند انجام دهد؟

علاوه بر موارد فوق‌، در یک صفحهٔ 404 که خوب طراحی شده باشد باید رد و نشانی از برند کسب‌وکار شما + کمی حس شوخ‌طبعی وجود داشته باشد که تک‌تک این موارد را در ادامه به تفصیل مورد بررسی قرار خواهیم داد.

چه کسی مشکل را ایجاد کرده است؟
در طراحی صفحه‌های 404 و دیگر صفحه‌هایی که مرتبط با اِکسپشن‌های احتمالی هستند باید مراقب ضمیر انتخابی خود باشید. به طور مثال، از جمله گزاره‌هایی که در چنین شرایطی می‌توان استفاده نمود می‌شود به موارد زیر اشاره کرد:

- ما نمی‌توانیم صفحهٔ درخواستی شما را بیابیم.
- صفحه‌ای که شما به دنبال آن هستید یافت نشد.
- به نظر می‌رسد که این صفحه وجود ندارد.
- متأسفانه در سمت سرور ما مشکلی رخ داده است.

می‌بینیم که در هر کدام از جملات فوق روی سخن با یک ضمیر خاص است. در حقیقت، چنانچه واقعاً مشکل از سمت سایت است، تا حد ممکن باید روی سخن با کاربر نباشد تا احساس تکنوفوب بودن به وی دست ندهد.

چرا این اتفاق افتاده است؟
صرفاً نوشتن عدد 404 به صورت بزرگ و یا عبارت NOT FOUND کفایت نمی‌کند تا جایی که حتی ممکن است کاربری که دانش آی‌تی خیلی پایینی دارد فکر کند که مشکل از سمت سیستم خودش است! در چنین شرایطی، نیاز است تا با غیرفنی‌ترین ادبیات ممکن مشکلی که رخ داده‌ است را برای کاربر تشریح کنیم به طوری که مثلاً داریم:

صفحه‌ای که به دنبال آن هستید یافت نشد (معلول) زیرا ممکن است آدرس صفحه را به اشتباه تایپ کرده‌ باشید و یا این صفحه توسط ادمین سایت حذف شده است (علت).

می‌بینیم که علاوه بر توضیح اتفاقی که رخ داده، علت آن نیز به سادگی تشریح شده است.

چه موقع این مشکل مرتفع خواهد شد؟
کد وضعیت 404 NOT FOUND یک وضعیت دائمی است اما این در حالی است که صفحات مرتبط با آپدیت سرور یا اِکسپشن‌ها موقعی هستند که با این تفاسیر، محتوای هر کدام از این صفحات می‌باید مرتبط با ماهیت‌اش باشد. در واقع، در مورد صفحه‌های مرتبط با آپدیت سرور یا صفحاتی پس از ایجاد اِکسپشن در سمت سرور در معرض دید کاربران قرار می‌گیرند باید پاسخ به یکسری پرسش را در اختیار کاربران گذاشت؛ مثلاً اینکه «چه موقع سایت به حالت عادی باز می‌گردد؟» و از آن مهم‌تر اینکه «چگونه کاربر از بازگشت سایت به حالت عادی مطلع گردد؟» که در چنین شرایطی می‌توان آدرس پروفایل سایت در شبکه‌های اجتماعی همچون توییتر را در اختیار ایشان گذاشت تا با دنبال کردن‌مان در فضای مجازی، بتوانند از وضعیت سایت مطلع گردند.

در حال حاضر کاربر چه کاری می‌تواند انجام دهد؟
تا این مرحله از کار به خوبی توانسته‌ایم دلیل/دلایل مشکلات پیش آمده را به کاربران خود منتقل نماییم اما اکنون پرسش اینجا است که «کاربر چه کاری می‌تواند برای دستیابی به هدف خود انجام دهد؟» که در پاسخ به این سؤال در مورد صفحه‌های 404 که دائمی هستند باید خیال کاربر را راحت کرد که صفحهٔ مذکور دیگر وجود خارجی ندارد اما چنانچه آن صفحه به یوآرال دیگری منتقل شده است،‌ باید به آدرس جدید لینک دهیم. همچنین در چنین مواقعی می‌توان یک فیلد جستجو در اختیار کاربر قرار داد، به صفحهٔ «تماس با ما» یا «سؤالات متداول» لینک داد و یا حتی محتوایی که ممکن است برای وی جذاب باشد در معرض دیدش گذاشت.

جمع‌بندی
نیاز به توضیح نیست که مواجه با هر نوع خطایی در وب‌گردی یک تجربهٔ‌ نه‌چندان خوشایند برای کاربران رقم می‌زند و این هوشمندی ما است که بتوانیم تا حد ممکن از اثرات منفی‌اش بکاهیم. علاوه بر نکات فوق‌الذکر، گفتیم که صفحات 404 باید رد و نشانی از #برند کسب‌وکار و همچنین کمی شوخ‌طبعی باشند. با توجه به اینکه صفحه‌های 404 اجتناب‌ناپذیر هستند، می‌توان از این فرصت برای برندسازی کسب‌وکار خود استفاده کرد به طوری که مثلاً Facebook از یک علامت شصت که زخمی است استفاده می‌کند و یا مثلاً GitHub هر نوع طراحی که داشته باشد به گونه‌ای لوگوی خود را در آن می‌گنجاند (تصویر فوق مربوط به صفحهٔ 404 سایت A‌i‌r‌b‌n‌b‌ است که به نظر می‌رسد اکثر موارد فوق در طراحی آن مد نظر قرار گرفته‌اند.)