در حالی که عطش استفاده از سلولهای ایمنی مهندسیشده جهت مقابله با بیماریها همهجا را فرا گرفته است، شرکت Cell Design Labs که متخصص در حوزۀ توسعۀ درمان سرطان است طی قراردادی 175 میلیون دلاری به تملک شرکت Gilead Sciences درآمده است.
خرید پرهزینۀ سل دیزاین که به منزلهٔ استارتاپی است که تاکنون هیچ دارویی تولید نکرده است از داد و ستدی حکایت دارد که حول یکی از نویدبخشترین راهکارهای درمان سرطان میچرخد. شرکت سل دیزاین را Wendell Lim، استاد زیستشناسی مصنوعی دانشگاه کالیفرنیا در سان فرانسیسکو، تأسیس کرده است که برنامههایی تولید میکند که درون سلولهای T نصب میشوند (سلول یا لنفوسیت کُشندۀ تی یکی از انواع سلولهای دستگاه ایمنی بدن به شمار میرود که کار آن حمله به ویروسها و سلولهای سرطانی است.)
اوایل اوت سال ۲۰۱۷، دو نوع درمان جدید در ایالات متحده مورد تأیید و پذیرش نهادهای ذیربط قرار گرفت که در روشهای درمانی سلولهای تی طوری برنامهریزی میشوند که بتوانند سلولهای سرطانی را پیدا و نابود کنند. هر دو روش درمانی مذکور که از آنها با عنوان CAR-T یاد میشود، انقلابی و البته بسیار پرهزینه هستند طوری که هر دوز آنها حدود 500/000 دلار هزینه در بر دارد اما در عوض اغلب به درمان بیماری منتهی میشوند (شاید همین واقعیت شرکت گیلیاد را بر آن داشته تا دست به جیب شده و برای تصاحب شرکت Kite Pharma، ارائهدهندۀ یکی دیگر از دو شیوه درمانی فوقالذکر، 12 میلیارد دلار بپردازد.)
البته درمانهای نوظهور با استفاده از سلولهای تی تنها در مقابله با سرطان خون کارایی دارند و گیلیاد با خرید شرکت سل دیزاین در نسل بعدی طراحیهای سلولی سرمایهگذاری میکند که میتواند در درمان انواع دیگری از سرطان نیز مفید واقع گردد (برای درمان تومورهای مغزی، کبدی یا ریوی لازم است سلولهای سرطانی با دقت بیشتری نابود شوند و در عین حال، اندامهای حیاتی بدن نیز از بین نروند.) به گفتهٔ وندل لیم:
همین که نخستین موج این نوع سلولدرمانیها جواب داده معجزه هست و فکر میکنم که این پدیده در آینده بیشتر به یکی از رشتههای مهندسی تبدیل بشه.
این سلولها قابلیت این را دارند تا کدنویسی شوند و از همین روی برای دستیابی به سطح بالاتری از پختگی و پیشبینیپذیری، برخورداری از سیستمعامل مناسب و یک زبان برنامهنویسی تخصصی این کار ضروری به نظر میرسد.
سل دیزاین که مدعی نظارت بر پتنتهای مهم مرتبط با طراحی سلولهای تی است، تاکنون طرحهای جدیدی ارائه داده که یکی از این آنها دکمهای مولکولی است که به کارشناسان اجازه میدهد قابلیت کُشندگی سلولهای تی را افزایش یا کاهش دهند و دیگری هم یک سلول تی بازمهندسیشده است که تنها در صورت اتصال به دو مولکول مجزا روی سلول هدف فعال میشود و چنین قابلیتی میتواند در دسترسی امن به تومورهای صعبالوصول مثمرثمر واقع گردد.
وندل لیم از اینکه یکی از اولین کسانی است که توانسته است دانش زیستشناسی مصنوعی را با سلولهای ایمنی بدن درهم آمیزد، خود را خوشاقبال میداند. او پیش از این وقت خود را صرف (سلولهای) کپک و سلولهای عصبی (نرونها) کرده و با استفاده از دانش خود و افزودن قابلیتهای جدید به این سلولها، آنها را به کارهای جالبی واداشته بود اما افکار وی پس از ملاقات با Carl June، استاد دانشکده پزشکی دانشگاه پنسیلوانیا، تغییر یافت. کارل جون به جهت تلاشهای اخیر خود در نشان دادن اینکه درمانهای مبتنی بر سلولهای تی میتواند بیماران مبتلا به لوسمی (سرطان خون) را نجات دهد معروف بود.
کارل جون وی را به این فکر انداخت که دستگاه ایمنی میتواند بستری عالی برای ایدههای او باشد. اگر این فناوری بر وفق مراد پیش برود، گیلیاد در کل 567 میلیون دلار بابت تصاحب سل دیزاین پرداخت خواهد کرد و این نشان میدهد تکنیکهای حیاتی برنامهنویسی ژنتیک چگونه میتوانند کارایی روشهای درمانی را وارد مرحلهٔ جدیدی کنند.
در پایان نیاز به توضیح است که قابلیت طراحی سلولهای تی معنای دیگری نیز دارد و آن هم اینکه شاید چنین شرکتهایی در آینده بتوانند حوزهٔ کار خود را از درمان سرطان نیز فراتر ببرند و این سلولها را همچون پهپادهایی برای انتقال دارو (به نقاط خاصی از بدن) و شکار ویروسهای HIV به خدمت بگیرند.